ne_tn/ne_tn_08-RUT.tsv

1	Book	Chapter	Verse	ID	SupportReference	OrigQuote	Occurrence	GLQuote	OccurrenceNote
2	RUT	front	intro	f68r			0
3	RUT	1	intro	irf4			0		Ruth 1 General Notes Structure and formatting It happened in the days when the judges ruled The events of this book occur during the period of Judges. The book is concurrent with the book of Judges. To understand the historical context of the book, the translator may wish to review the book of Judges. Special concepts in this chapter Women without a husband or children In the ancient Near East, if a woman lacked a husband or sons, she was considered to be in a dire circumstance. She would not have been able to provide for herself. This is why Naomi told her daughters to remarry. Other possible translation difficulties in this chapter Contrast The actions of Ruth the Moabite are intended to contrast with the actions of Naomi the Jew. Ruth shows great faith in Naomi’s God, while Naomi does not trust in Yahweh. (See: [[rc://ne/tw/dict/bible/kt/faith]] and [[rc://ne/tw/dict/bible/kt/trust]])
4	RUT	1	1	sb2j	writing-newevent	וַ⁠יְהִ֗י	1	Now it happened that	It was or This is what happened. This is a common way of beginning a historical story. (See: [[rc://ne/ta/man/translate/writing-newevent]])
5	RUT	1	1	m9nl	grammar-connect-time-simultaneous	בִּ⁠ימֵי֙ שְׁפֹ֣ט הַ⁠שֹּׁפְטִ֔ים	1	in the days of the ruling of the judges	during the time when judges led and governed Israel (See: [[rc://ne/ta/man/translate/grammar-connect-time-simultaneous]])
6	RUT	1	1	nm13	figs-explicit	בָּ⁠אָ֑רֶץ	1	in the land	This refers to the land of Israel. Alternate translation: “in the land of Israel” (See: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-explicit]])
7	RUT	1	1	mmb4	writing-participants	אִ֜ישׁ	1	a certain man	a man. This is a common way of introducing a character into a story. (See: [[rc://ne/ta/man/translate/writing-participants]])
8	RUT	1	2	e53a		אֶפְרָתִ֔ים מִ⁠בֵּ֥ית לֶ֖חֶם יְהוּדָ֑ה	1	who were Ephrathites from Bethlehem of Judah	The name Ephrathites refers to the people from the clan of Ephrathah, who lived in the area around Bethlehem. Alternate translation: “from the clan of Ephrathah, from Bethlehem, in Judah.”
9	RUT	1	3	rxb1		הִ֖יא וּ⁠שְׁנֵ֥י בָנֶֽי⁠הָ׃	1	she was left, her and her two sons	नाओमीसँग उनका दुई जना छोराहरू मात्र थिए
10	RUT	1	4	pk7g	figs-idiom	וַ⁠יִּשְׂא֣וּ לָ⁠הֶ֗ם נָשִׁים֙	1	they took wives for themselves	विवाहित स्‍त्रीहरू। यो विवाह गर्ने स्‍त्रीहरूका निम्ति प्रयोग गरिने वाक्पद्धति हो । उनीहरूले पहिला नै विवाह गरिसकेका स्‍त्रीहरू लाँदैनथे । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-idiom]])
11	RUT	1	4	k7y9		מֹֽאֲבִיּ֔וֹת	1	from the women of Moab	नाओमीका छोराहरूले मोआब कुलका स्‍त्रीहरू विवाह गरे । मोआबीहरूले अरू देवाताहरू पुज्थे ।
12	RUT	1	4	aee6		שֵׁ֤ם הָֽ⁠אַחַת֙…וְ⁠שֵׁ֥ם הַ⁠שֵּׁנִ֖ית	1	the name of the first woman was … and the name of the second woman was	एउटी स्‍त्रीको नाउँ… अर्की स्‍त्रीको नाउँ थियो
13	RUT	1	4	rt4c		כְּ⁠עֶ֥שֶׂר שָׁנִֽים	1	for about ten years	एलीमेलेक र नाओमी मोआब देशमा आएका दश वर्षपछि, उनीहरूका छोराहरू महलोन र किल्योनको मृत्यु भयो ।
14	RUT	1	5	dbr3		וַ⁠תִּשָּׁאֵר֙ הָֽ⁠אִשָּׁ֔ה מִ⁠שְּׁנֵ֥י יְלָדֶ֖י⁠הָ וּ⁠מֵ⁠אִישָֽׁ⁠הּ	1	the woman was left without her two children or her husband	नाओमी विधवा भइन् र तिनका दुईवाटै छोराहरू मरे ।
15	RUT	1	6	u9q2		וְ⁠כַלֹּתֶ֔י⁠הָ	1	her daughters-in-law	नाओमीका छोराहरूसँग विवाह गर्ने स्‍त्रीहरू
16	RUT	1	6	sa4z	figs-explicit	שָֽׁמְעָה֙ בִּ⁠שְׂדֵ֣ה מוֹאָ֔ב	1	she had heard in a field of Moab
17	RUT	1	6	ser2		יְהוָה֙	1	Yahweh	यो पुरानो करारमा परमेश्‍वरले आफ्ना मानिसहरूलाई प्रकट गर्नुभएको उहाँको नाउँ हो ।
18	RUT	1	6	v86z		פָקַ֤ד…אֶת־עַמּ֔⁠וֹ	1	had visited his people
19	RUT	1	6	ab01	figs-synecdoche	לָ⁠תֵ֥ת לָ⁠הֶ֖ם לָֽחֶם׃	1	giving them bread
20	RUT	1	7	w7ti		וַ⁠תֵּלַ֣כְנָה בַ⁠דֶּ֔רֶךְ	1	and they traveled down the road	र उनीहरू बाटैबाटो हिँडे । बाटैबटो हिँड्नुको अर्थ पैदल यात्रा गर्नु हो ।
21	RUT	1	8	fu39		לִ⁠שְׁתֵּ֣י כַלֹּתֶ֔י⁠הָ	1	her two daughters-in-law	तिनका दुई छोराहरूका पत्‍नीहरू वा तिनका दुई छोराहरूका विधवाहरू
22	RUT	1	8	lxs2	figs-you	אִשָּׁ֖ה	1	each woman	नाओमीले दुई जनासँग कुरा गरिरहेकी थिइन्, त्यसैले द्वित्व तिमी(दीतीय पुरुष) हुने भाषाहरूले तिनको संवादहरूभरि नै सो प्रयोग गर्नुपर्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-you]])
23	RUT	1	8	hsf7		לְ⁠בֵ֣ית אִמָּ֑⁠הּ	1	to the house of her mother	तिमीहरूका आ-आफ्नै आमाको घरतिर
24	RUT	1	8	i262		חֶ֔סֶד	1	covenant faithfulness	करारीय विश्‍वासयोग्यता भनेको कसैले अर्को व्यक्तिप्रतिको आफ्ना सबै कर्त्तव्यहरू र बफादारीताहरू पूरा गरिरहनु हो । यसको छलफल परिचयमा हेर्नु होला ।
25	RUT	1	8	g4r8	figs-idiom	עִם־הַ⁠מֵּתִ֖ים	1	with the dead	तिमीहरूका मृत पतिप्रति। नाओमीले मरिसकेका तिनका दुई छोराहरूलाई उल्लेख गर्दै थिइन् . (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-idiom]])
26	RUT	1	8	acb4	figs-nominaladj	הַ⁠מֵּתִ֖ים	1	the dead	तिमीहरूका मृत पतिप्रति (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-nominaladj]])
27	RUT	1	9	pm6y		יִתֵּ֤ן יְהוָה֙ לָ⁠כֶ֔ם וּ⁠מְצֶ֣אןָ	1	May Yahweh grant to you that you shall find	परमप्रभुले तिमीहरूलाई देऊन् वा परमप्रभुले तिमीहरूलाई पाउन देऊन्
28	RUT	1	9	c74v	figs-metaphor	וּ⁠מְצֶ֣אןָ מְנוּחָ֔ה	1	that you shall find rest	विश्रामले यहाँ आराम गरेर बस्‍नु भन्‍ने बुझाउँदैन । यसको अर्थ ती स्‍त्रीहरूका निम्ति घर अर्थात् उनीहरूको स्वमित्व हुने ठाउँ हो, जसमा विवाहबाट आउने सुरक्षा पर्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-metaphor]])
29	RUT	1	9	v2vx	figs-metonymy	בֵּ֣ית אִישָׁ֑⁠הּ	1	in the house of her husband	यसको अर्थ नयाँ पतिहरूसँग, पहिले नै मरिसकेका पतिहरूसँग होइन वा कसैको पतिसँग हुन्छ । घरले पतिको स्वमित्मा रहेको भौतिक घर र पतिले प्रदान गर्ने शर्म र गरिबीप्रतिको सुरक्षालाई जनाउँछ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-metonymy]])
30	RUT	1	9	t69w	figs-idiom	וַ⁠תִּשֶּׂ֥אנָה קוֹלָ֖⁠ן וַ⁠תִּבְכֶּֽינָה	1	and they lifted up their voices and cried	सोर उचाल्नु (ठुलो पार्नु) भनेको ठुलो सोरमा बोल्‍नुको निम्ति प्रयोग गरिने वाक्पद्धति हो । छोरीहरू ठुलो सोरमा रोए वा तिक्ततापूर्वक रोए । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-idiom]])
31	RUT	1	10	mag8	figs-exclusive	נָשׁ֖וּב	1	we will return	जब ओर्पा र रूथले भने हामी, उनीहरूले नाओमीलाई होइन उनीहरूलाई मात्र उल्लेख गरिरहेका थिए । त्यसैले सम्मिलित र असम्मिलित हामी भएका भाषाहरूले असम्मिलित रूप प्रयोग गर्नुपर्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-exclusive]])
32	RUT	1	10	bq4j	figs-you	אִתָּ֥⁠ךְ	1	with you
33	RUT	1	11	ggi3	figs-rquestion	לָ֥⁠מָּה תֵלַ֖כְנָה עִמִּ֑⁠י	1	Why would you go with me?
34	RUT	1	11	q2hn	figs-rquestion	הַֽ⁠עֽוֹד־לִ֤⁠י בָנִים֙ בְּֽ⁠מֵעַ֔⁠י וְ⁠הָי֥וּ לָ⁠כֶ֖ם לַ⁠אֲנָשִֽׁים	1	Do I still have sons in my womb, that they may become your husbands?
35	RUT	1	12	dyc4	figs-explicit	זָקַ֖נְתִּי מִ⁠הְי֣וֹת לְ⁠אִ֑ישׁ	1	I am too old to belong to a husband
36	RUT	1	12	abc1	figs-rquestion	כִּ֤י אָמַ֨רְתִּי֙ יֶשׁ־לִ֣⁠י תִקְוָ֔ה גַּ֣ם הָיִ֤יתִי הַ⁠לַּ֨יְלָה֙ לְ⁠אִ֔ישׁ וְ⁠גַ֖ם יָלַ֥דְתִּי בָנִֽים	1	If I said I have hope, if I belonged to a husband even tonight, and even if I would give birth to sons,
37	RUT	1	12	kh9g		יָלַ֥דְתִּי בָנִֽים	1	would give birth to sons	छोराछोरीहरू जन्माउनु वा पुरुष शिशुहरू जन्माउनु
38	RUT	1	13	gmc2	figs-rquestion	אֲשֶׁ֣ר יִגְדָּ֔לוּ הֲ⁠לָהֵן֙ תֵּֽעָגֵ֔נָה לְ⁠בִלְתִּ֖י הֱי֣וֹת לְ⁠אִ֑ישׁ	1	would you therefore wait until the time when they are grown? Would you for this reason keep yourselves from belonging a husband?
39	RUT	1	13	ab04		אֲשֶׁ֣ר יִגְדָּ֔לוּ הֲ⁠לָהֵן֙ תֵּֽעָגֵ֔נָה לְ⁠בִלְתִּ֖י הֱי֣וֹת לְ⁠אִ֑ישׁ	1	would you therefore wait until the time when they are grown? Would you for this reason keep yourselves from belonging a husband?	यसले मृतकको विधवालाई विवाह गर्ने प्रचलनलाई जनाउँछ, जसमा कुनै विवाहित पुरुष मर्‍यो भने उसका भाइहरूमध्ये कसैले उसको विधवालाई विवाह गर्ने अपेक्षा गरिन्थ्यो । बढी व्याख्याको निम्ति परिचयमा हेर्नुहोस् ।
40	RUT	1	13	gh99	figs-metaphor	מַר־לִ֤⁠י מְאֹד֙	1	it is exceedingly bitter for me
41	RUT	1	13	ab02	figs-explicit	יָצְאָ֥ה בִ֖⁠י יַד־יְהוָֽה	1	the hand of Yahweh has gone out against me
42	RUT	1	13	z9u3	figs-metonymy	יָצְאָ֥ה בִ֖⁠י יַד־יְהוָֽה	1	the hand of Yahweh has gone out against me
43	RUT	1	14	n47v	figs-idiom	וַ⁠תִּשֶּׂ֣נָה קוֹלָ֔⁠ן וַ⁠תִּבְכֶּ֖ינָה	1	Then they lifted up their voices and cried	यसको मतलब उनीहरू ठुलो सोरमा रोए वा धुरुधरु रोए । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-idiom]])
44	RUT	1	14	t4sl	figs-explicit	וְ⁠ר֖וּת דָּ֥בְקָה בָּֽ⁠הּ	1	but Ruth clung to her
45	RUT	1	15	ld6g		הִנֵּה֙	1	Look	ध्यान दिनुहोस्, किनभने मैले भन्‍न लागेको कुरा सत्य र महत्त्वपूर्ण छ ।
46	RUT	1	15	man4		אֱלֹהֶ֑י⁠הָ	1	her gods	ओर्पा र रूथले नाओमीका छोराहरूसँग विवाह गर्नअघि, उनीहरूले मोआबका देवताहरू पुज्थे । उनीहरूको विवाहको अवधिमा, उनीहरूले परमप्रभुको आराधना गरे । अहिले, ओर्पा फेरि मोआबका देवताहरू नै पुज्‍न जाँदै थिइन् ।
47	RUT	1	15	nqm3	writing-participants	יְבִמְתֵּ֔⁠ךְ	1	your sister-in-law	तिम्री पतिकी पत्नी वा ओर्पा। यो व्यक्तिलाई बुझाउन आफ्नो भाषामा स्वभाविक तरिकाको प्रयोग गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/writing-participants]])
48	RUT	1	16	z5ug		וּ⁠בַ⁠אֲשֶׁ֤ר תָּלִ֨ינִי֙	1	where you stay	तपाईं जहाँ बस्‍नुहुन्छ
49	RUT	1	16	b518	figs-explicit	עַמֵּ֣⁠ךְ עַמִּ֔⁠י	1	your people are my people
50	RUT	1	17	lql7	figs-idiom	בַּ⁠אֲשֶׁ֤ר תָּמ֨וּתִי֙ אָמ֔וּת	1	Where you die, I will die	यसले बाँकी जीवन नाओमी बस्‍ने ठाउँ र नगरमा नै बिताउने रूथको इच्छालाई जनाउँछ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-idiom]])
51	RUT	1	17	sje3	figs-idiom	יַעֲשֶׂ֨ה יְהוָ֥ה לִ⁠י֙ וְ⁠כֹ֣ה יֹסִ֔יף כִּ֣י	1	May Yahweh do thus to me, and thus may he add	यो तिनले जे भन्छिन् सो गर्न तिनी अत्यन्त प्रतिबद्ध छिन्‌ भन्‍ने देखाउन रूथले प्रयोग गरेकी एउटा वाक्पद्धति हो । तिनले गरेकी कुरा गरिनन् भने परमेश्‍वरले तिनलाई दण्ड देऊन् भनी आफैमाथि सरापको घोषणा गरिरहेकी छिन् । तपाईंको भाषामा यसो गर्ने तरिका छ भने त्यो स्वरूपलाई प्रयोग गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-idiom]])
52	RUT	1	17	abc2		כִּ֣י הַ⁠מָּ֔וֶת יַפְרִ֖יד בֵּינִ֥⁠י וּ⁠בֵינֵֽ⁠ךְ	1	if death separates between me and between you	यदि हामीलाई एक अर्काबाट मृत्युबाहेक अरू कुनै कुराले अलग गर्छ भने वा यदि तपाईं र म जीवित हुँदा, मैले तपाईंलाई छोड्छु भने
53	RUT	1	17	ab05	figs-idiom	יַפְרִ֖יד בֵּינִ֥⁠י וּ⁠בֵינֵֽ⁠ךְ	1	separates between me and between you
54	RUT	1	18	rsq2		וַ⁠תֶּחְדַּ֖ל לְ⁠דַבֵּ֥ר אֵלֶֽי⁠הָ	1	she refrained from speaking to her	नाओमीले रूथसँग बहस गर्न छोडिन्
55	RUT	1	19	j9wa	writing-newevent	וַ⁠יְהִ֗י	1	So the two of them traveled until they came to Bethlehem	यो वाक्यले कथामा नयाँ घटनको चिनारी दिन्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/writing-newevent]])
56	RUT	1	19	jdr1	grammar-connect-time-background	כְּ⁠בֹאָ֨⁠נָה֙ בֵּ֣ית לֶ֔חֶם	1	when they came to Bethlehem	यो पृष्ठभूमि उपवाक्यले, नाओमी रूथसँगै बेथेलहेम फर्केपछि नयाँ घटना घटेको कुरा वर्णन गर्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/grammar-connect-time-background]])
57	RUT	1	19	y3us	figs-metonymy	כָּל־הָ⁠עִיר֙	1	the entire town
58	RUT	1	19	abc3	figs-hyperbole	כָּל־הָ⁠עִיר֙	1	the entire town	यहाँ सारा अत्योक्ति हो । सहरका धेरै बासिन्दाहरू उत्साहित थिए, तर यो खबरले केही बासिन्दाहरू उत्साहित नहुन सक्छन् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-hyperbole]])
59	RUT	1	19	xnb3		הֲ⁠זֹ֥את נָעֳמִֽי	1	Is this Naomi?	नाओमी बेथलेहेममा नबसेको धेरै वर्ष भइसकेको र अहिले तिनका पति र छोराहरू नभएका हुनाले, यी स्‍त्री नाओमी नै हुन त भनी महिलाहरूले शंक व्यक्ति गरिहेको हुन सक्छ । यसलाई आलङ्‍कारिक प्रश्‍नको रूपमा होइन् साँच्‍चो प्रश्‍नको रूपमा व्यवहार गर्नुहोस् ।
60	RUT	1	20	stw5		אַל־תִּקְרֶ֥אנָה לִ֖⁠י נָעֳמִ֑י	1	Do not call me Naomi	नाओमीको अर्थ मेरो आनन्द हुन्छ । नाओमीले तिनका पति र छोराहरू गुमाएकी हुनाले, तिनले तिनलाई आफ्नो नाउँ नसुहाएको महसुस गर्छिन् ।
61	RUT	1	20	swe9	translate-names	מָרָ֔א	1	Mara
62	RUT	1	21	n9zc		אֲנִי֙ מְלֵאָ֣ה הָלַ֔כְתִּי וְ⁠רֵיקָ֖ם הֱשִׁיבַ֣⁠נִי יְהוָ֑ה	1	I went out full, but Yahweh has caused me to return empty	नाओमीले बेथलेहेम छोड्दा, तिनीसित तिनका पति र दुई छोराहरू थिए र तिनी खुसी थिइन् । परमप्रभुले नाओमीलाई आफ्ना पति त छोराहरूविना बेथलेहेम फर्कने तुल्याउनुभयो भनी तिनले परमप्रभुलाई दोष लगाउँछिन् र अहिले तिनी तितो र बेखुसी थिइन् ।
63	RUT	1	21	jqx5		עָ֣נָה בִ֔⁠י	1	has testified against me	मलाई दोषी ठहराउनुभएको छ
64	RUT	1	21	t1p8		הֵ֥רַֽע לִֽ⁠י	1	has done evil to me	ममाथि विपत्ति ल्याउनुभएको छ वा ममाथि दुःखद्‌ कुरा ल्याउनुभएको छ
65	RUT	1	22	cx7g	writing-endofstory	וַ⁠תָּ֣שָׁב נָעֳמִ֗י וְ⁠ר֨וּת	1	So Naomi returned, with Ruth	यसले सारंश कथन सुरुवात गर्छ । यसलाई यसरी शब्दले चिनाउँछ । आफ्नो भाषामा समापन वा सारंश कथनलाई कसरी उल्लेख गरिन्छ निधो गर्नुहोस् र त्यसैअनुसार गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/writing-endofstory]])
66	RUT	1	22	jdr2	writing-background	וְ⁠הֵ֗מָּה בָּ֚אוּ בֵּ֣ית לֶ֔חֶם בִּ⁠תְחִלַּ֖ת קְצִ֥יר שְׂעֹרִֽים	1	And they came to Bethlehem at the beginning of the harvest of barley.	नाओमी र रूथ बेथलेहेम आइपुग्‍ने समयमा इस्राएलीहरूले जौको कटानी गरिरहेका थिए भनी यो वाक्यले पृष्ठभूमि जानकारी दिन्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/writing-background]])
67	RUT	1	22	bgy3	figs-abstractnouns	בִּ⁠תְחִלַּ֖ת קְצִ֥יר שְׂעֹרִֽים	1	at the beginning of the harvest of barley
68	RUT	2	intro	ld2v			0		रूथ २ सामान्य टिप्पणीहरू यस अध्यायका सम्भावित अनुवाद कठिनाइहरू अर्काको खेतमा शिला-बाला नगर बोअजले यसो भने किनभने अर्काको खेतबारीमा उनले रूथको सुरक्षाको ग्यारेन्टी गर्न सक्दैन थिए । मोशाको व्यवस्थाप्रति सबै जना बोअजजस्तै आज्ञाकारी र अनुग्रही थिएनन् जस्तो देखाउँछ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/tw/dict/bible/kt/grace]] र [[rc://ne/tw/dict/bible/kt/lawofmoses]] र [[rc://ne/ta/man/translate/figs-explicit]])
69	RUT	2	1	ab10	writing-background	וּֽ⁠לְ⁠נָעֳמִ֞י מוֹדַ֣ע לְ⁠אִישָׁ֗⁠הּ	1	Now Naomi had a relative of her husband	बोअज को हुन् भनी पाठकहरूले जानून् भनी पद १ले बाोअजको बारे पृष्ठभूमि जानकारी दिन्छ । तपाईंको भाषामा पनि पृष्ठभूमि जानकारी दिने विशेष तरिका हुन सक्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/writing-background]])
70	RUT	2	1	t2sn	writing-participants	וּֽ⁠לְ⁠נָעֳמִ֞י מוֹדַ֣ע לְ⁠אִישָׁ֗⁠הּ	1	Now Naomi had a relative of her husband	यो वाक्यले कथाको अर्को भागको चिनारी दिन्छ जसमा रूथले बोअजलाई भेट्छिन् । बोअजलाई यहाँ कथामा नयाँ सहभागीको रूपमा चिनाइन्छ । तपाईंको भाषामा कथामा नयाँ घटनाहरू वा नयाँ अध्यायहरू चिनाउने विशेष तरिका हुन सक्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/writing-participants]])
71	RUT	2	1	b4q7		אִ֚ישׁ גִּבּ֣וֹר חַ֔יִל	1	a man of great worth	प्रतिष्ठित, धनी मानिस। यसको अर्थ बोअज आफ्नो समुदायमा असल प्रतिष्ठाका साथै समृद्ध र प्रसिद्ध थिए ।
72	RUT	2	1	ab09		מִ⁠מִּשְׁפַּ֖חַת אֱלִימֶ֑לֶךְ	1	from the clan of Elimelek	घराना शब्दको प्रयोगले बोअज एलीमेलेकसँग सम्बन्धित थिए, तर एउटै बुबाआमाका सन्तान थिएनन् भन्‍ने अर्थ लाग्छ । पाठ्यांशले एलीमेलेकबाट घरानाको नामाकरण गरिएको वा एलीमेलेक घरानाको पुर्खा थिए भन्‍दैन ।
73	RUT	2	2	am6a		ר֨וּת הַ⁠מּוֹאֲבִיָּ֜ה	1	Ruth, the Moabite woman	यहाँ कथा पुनः सुरु हुन्छ । पृष्ठभूमि जानकारी दिएपछि कथाका घटनाहरूलाई फेरि बताउने आफ्नो भाषामा भएका तिरकाहरूमा यसलाई उल्लेख गर्नुहोस् ।
74	RUT	2	2	c7rk		הַ⁠מּוֹאֲבִיָּ֜ה	1	the Moabite woman	ती स्‍त्री मोआब देश वा कुलकी थिइन् भन्‍ने अर्को तरिका हो ।
75	RUT	2	2	qt4q		וַ⁠אֲלַקֳטָּ֣ה בַ⁠שִׁבֳּלִ֔ים	1	and glean heads of grain	र अन्‍न काट्नेहरूले छोडिराखेका अन्‍नका बालाहरू बटुल्नु वा र अन्‍न काट्नेहरूले छोडिराखेका अन्‍नका बालाहरू टिप्‍नु
76	RUT	2	2	j59b	figs-idiom	אֶמְצָא־חֵ֖ן בְּ⁠עֵינָ֑י⁠ו	1	In whose eyes I find favor
77	RUT	2	2	abc5	figs-metaphor	בְּ⁠עֵינָ֑י⁠ו	1	in whose eyes
78	RUT	2	2	ed93		בִתִּֽ⁠י	1	my daughter	रूथले नाओमीलाई आफ्नै आमालाई झैँ हेरचाह गरिरहेकी थिइन र नाओमीले रूथलाई आफ्नै छोरीलाई झैँ स्‍नेहपूर्वक सम्बोधन गरिन् । यदि तपाईंको भाषामा यो अन्योलपूर्ण हुन्छ भने, तपाईंको भाषामा दुई जना महिलाहरू बिच यस किसिमको घनिष्ठ सम्बन्ध जनाउने शब्द प्रयोग गर्नुहोस् ।
79	RUT	2	3	ht73		וַ⁠יִּ֣קֶר מִקְרֶ֔⁠הָ	1	by chance	यसको मतलब रूथले शिला‍-बाला बटुल्नलाई छानेकी खेत नाओमीको नातेदार बोअजको थियो भन्‍ने कुराप्रति रूथ सजग थिइनन् ।
80	RUT	2	3	ab11		מִ⁠מִּשְׁפַּ֥חַת אֱלִימֶֽלֶךְ	1	from the clan of Elimelek	घराना शब्दको अर्थ बोअज एलीमेलेकसँह सम्बन्धित थिए तर एउटै बुबाआमाका सन्तान थिएनन् भन्‍ने हुन्छ । पाठ्यांशले घरानाको नामकारण एलीमेलेकको नाममा गरिएको थियो वा एलीमेलेक घरानाका पुर्खा वा अगुवा थिए भन्‍ने देखाउँदैन ।
81	RUT	2	4	vys2	figs-distinguish	וְ⁠הִנֵּה	1	Then behold,	हेर शब्दले बोअज खेतमा आइपुगेका र रूथलाई पहिलो पटक देखेका महत्त्चपूर्ण घटनाप्रति हामीलाई सजग गराउँछ । कथामा अब के हुन्छ भनी कसैलाई ध्यान दिन सावधान गराउने कुनै विशेष तरिका तपाईंको भाषामा पनि हुन सक्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-distinguish]])
82	RUT	2	4	q1lv		בָּ֚א מִ⁠בֵּ֣ית לֶ֔חֶם	1	coming from Bethlehem	खेतहरू बेथलेहेमदेखि अनिश्‍चित दुरिमा थिए ।
83	RUT	2	4	r4bl		יְבָרֶכְ⁠ךָ֥ יְהוָֽה	1	May Yahweh bless you	परमप्रभुले तपाईंहरूका निम्ति असल कुराहरू गरून्। यो सामान्य आशिष्‌ हो ।
84	RUT	2	5	a5ht		לְ⁠מִ֖י הַ⁠נַּעֲרָ֥ה הַ⁠זֹּֽאת	1	Who does this young woman belong to?	त्यस संस्कारमा, स्‍त्रीहरू उनीहरूका पुरुष नातेदारहरूका अधिनमा हुन्थे । बोअजले रूथको पति वा बुबा को थिए भनी सोधिरहेका थिए । रूथ दास थिइन् भन्‍ने तिनले सोचेनन् ।
85	RUT	2	5	ab16		לְ⁠נַעֲר֔⁠וֹ	1	to his servant	यो नोकर बोअजको निम्ति काम गर्ने र बोअजका बाँकी खेतालाहरूले के गर्ने भनी बताउने जवान व्यक्ति थिए ।
86	RUT	2	5	sdf9		הַ⁠נִּצָּ֖ב עַל	1	who was set over	जो का जिम्मेवार थिए वा जसले व्यवस्थापन गरिरहेका थिए
87	RUT	2	7	ab17		אֲלַקֳטָה־נָּא֙	1	Please let me glean	शिला-बाला बटुल्नु भनेको खेतालाहरूले कटनी गर्दा छोडिराखेका वा खसाइराखेका अन्‍न वा अरू उत्पपादनहरू टिप्‍नु हो । खेतालाहरूले यसको निम्ति खेतहरूमा फेरि बटुल्न जानु हुँदैन भन्‍ने परमेश्‍वरले मोशालाई दिनुभएको व्यवस्थाको हिस्सा थियो, ताकि गरिब वा विदेशी यात्रुहरूलाई टिप्‍नको निम्ति बाँकी रहन सकोस् । लेवी १९ः१० र व्यवस्था २४ः२१ जस्ता पदहरू हेर्नु होला ।
88	RUT	2	7	kj7a		הַ⁠בַּ֖יִת	1	the house	छाप्रो वा आश्रय। यो खेतालाहरूलाई घामबाट ओत लागेर विश्राम गर्ने अस्थायी आश्रय वा बगैचाको छाप्रो थियो ।
89	RUT	2	8	ltk3	figs-rquestion	הֲ⁠ל֧וֹא שָׁמַ֣עַתְּ בִּתִּ֗⁠י	1	Will you not listen to me, my daughter?
90	RUT	2	8	ke9b	figs-idiom	בִּתִּ֗⁠י	1	my daughter	यो जवान स्‍त्रीलाई सम्बोधन गर्ने एउटा शैली थियो । रूथ बोअजकी खास छोरी थिइनन्, तर तिनले रूथलाई दयापूर्वक र आदरपूर्वक व्यवहार गरिरहेकी थिइन् । तपाईंको भाषामा यसलाई दर्शाउने शब्दावली प्रयोग गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-idiom]])
91	RUT	2	9	jq6n	figs-metonymy	עֵינַ֜יִ⁠ךְ בַּ⁠שָּׂדֶ֤ה	1	Keep your eyes on the field
92	RUT	2	9	xc6u	figs-rquestion	הֲ⁠ל֥וֹא צִוִּ֛יתִי אֶת־הַ⁠נְּעָרִ֖ים לְ⁠בִלְתִּ֣י נָגְעֵ֑⁠ךְ	1	Have I not instructed the young men not to touch you?
93	RUT	2	9	ub62		אֶת־הַ⁠נְּעָרִ֖ים	1	the young men	केटा खेतालाहरू वा नोकरहरू। खेतमा काम गर्ने केटाहरूलाई जनाउन केटाहरू शब्दलाई तीन पटक प्रयोग गरिएको छ ।
94	RUT	2	9	v5e4	figs-euphemism	לְ⁠בִלְתִּ֣י נָגְעֵ֑⁠ךְ	1	not to touch you	केटाहरूले रूथलाई शारीरिक रूपमा हानि नपुर्‍याऊन् वा यौनिक रूपमा दुःख नदेऊ अनि सम्भवतः उनको खेतमा शिला-बाला बटुल्न बाधा नदेऊन् भनी वनम्रतापूर्वक बताउने एउटा तरिका हो । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-euphemism]])
95	RUT	2	9	ahr7		מֵ⁠אֲשֶׁ֥ר יִשְׁאֲב֖וּ⁠ן הַ⁠נְּעָרִֽים	1	from what the young men draw	पानी तान्‍नुको अर्थ इनाबाट वा भण्डारण गरेको भाँडोबाट पानी लिनु हो ।
96	RUT	2	10	az6y	translate-symaction	וַ⁠תִּפֹּל֙ עַל־פָּנֶ֔י⁠הָ וַ⁠תִּשְׁתַּ֖חוּ אָ֑רְצָ⁠ה	1	Then she fell on her face and bowed down to the ground	यिनीहरू आदर र सम्मानका कार्यहरू हुन् । बोअजले तिनको निम्ति गरेका काम निम्ति तिनले कृतज्ञता जाहेर गरिरहेकी छिन् । यो नम्रताको भाव पनि थियो । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/translate-symaction]])
97	RUT	2	10	ab12	figs-doublet	וַ⁠תִּפֹּל֙ עַל־פָּנֶ֔י⁠הָ וַ⁠תִּשְׁתַּ֖חוּ אָ֑רְצָ⁠ה	1	Then she fell on her face and bowed down to the ground	यिनीहरू एउटै कार्यमा दुई वटा वर्णनहरू हुन् । यदि तपाईंको भाषामा यो गोलमालपूर्ण हुन्छ भने, यूएसटीमा जस्तै एउटा मात्र वर्णन प्रयोग गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-doublet]])
98	RUT	2	10	ab13	figs-idiom	וַ⁠תִּפֹּל֙ עַל־פָּנֶ֔י⁠הָ	1	Then she fell on her face	तिनले साष्टङ्‌गदण्डवत गरिन् भन्‍ने अर्थ दिने एउटा वाक्पद्धति हो । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-idiom]])
99	RUT	2	10	ug7p		מַדּוּעַ֩ מָצָ֨אתִי חֵ֤ן בְּ⁠עֵינֶ֨י⁠ךָ֙ לְ⁠הַכִּירֵ֔⁠נִי וְ⁠אָּנֹכִ֖י נָכְרִיָּֽה	1	Why have I found favor in your eyes that you should take notice of me, since I am a foreigner?	रूथले साँच्‍चै प्रश्‍न सोधिरहेकी छिन् ।
100	RUT	2	10	abc7	figs-idiom	מָצָ֨אתִי חֵ֤ן בְּ⁠עֵינֶ֨י⁠ךָ֙	1	have I found favor in your eyes
101	RUT	2	10	abc8	figs-metaphor	בְּ⁠עֵינֶ֨י⁠ךָ֙	1	in your eyes
102	RUT	2	10	x6f8		נָכְרִיָּֽה	1	foreigner	विदेशी कुनै अर्को देशबाट आएको कुनै व्यक्ति । रूथले व्यक्तिगत रूपमा इस्राएलको परमेश्‍वरप्रति बफादार रहने प्रतिज्ञा गरेकी भए पनि तिनी इस्राएलको थिइनन् तर मोआबी थिइन् भन्‍ने सबैलाई थाहा थियो । परमेश्‍वरले इस्राएलीहरू विदेशीप्रति दयालु भएका चाहनुभए तापनि प्रायः उनीहरू विदेशीप्रति दयालु थिएनन् । बोअज परमेश्‍वरलाई खुसी पार्न जिइरहेका थिए भन्‍ने यसले देखाउँछ ।
103	RUT	2	11	ab14	figs-doublet	וַ⁠יַּ֤עַן בֹּ֨עַז֙ וַ⁠יֹּ֣אמֶר	1	Boaz answered and said	जवाफ दिए र भने दुवैले उही कार्यको वर्णन गर्छन् । यदि तपाईंको भाषामा यो स्पष्ट छैन भने, यूएसटीमा जस्तै आफ्नो भाषामा यसको निम्ति एउटा मात्र क्रिया शब्द प्रयोग गर्न सक्‍नुहुन्छ । (हेर्नुहोस्ः [[rc://ne/ta/man/translate/figs-doublet]])
104	RUT	2	11	app6	figs-activepassive	הֻגֵּ֨ד הֻגַּ֜ד לִ֗⁠י	1	Everything … has fully been reported to me	यदि तपाईंको भाषामा यसरी कर्मवाच्य प्रयोग गरिँदेन भने, तपाईंले यसलाई कर्तृवाच्यमा वा तपाईंको भाषामा स्वभाविक देखिने किसिमले उल्लेख गर्न सक्‍नुहुन्छ । वैकल्पिक अनुवादः मानिसहरूले मलाई भनेका छन् वा मानिसहरूले मलाई बताएका छन् (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-activepassive]])
105	RUT	2	11	abc9	figs-idiom	הֻגֵּ֨ד הֻגַּ֜ד	1	Everything … has fully been reported	यहाँ कथनको निश्‍चयता वा हदलाई जोड दिन मौलिक हिब्रुमा प्रतिवेदनका दुई वटा रूपहरूलाई प्रयोग गरिएका छन् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-idiom]])
106	RUT	2	11	r44n	figs-metonymy	וַ⁠תֵּ֣לְכִ֔י אֶל־עַ֕ם	1	and you came to a people	बोअजले रूथलाई थाहा नै नभएको नाओमीको गाउँ, समुदाय र धर्ममा बस्‍न आएकी कुरालाई उल्लेख गर्दैछन् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-metonymy]])
107	RUT	2	11	ab60	figs-idiom	תְּמ֥וֹל שִׁלְשֽׁוֹם׃	1	the day before yesterday
108	RUT	2	12	x5ct		יְשַׁלֵּ֥ם יְהוָ֖ה פָּעֳלֵ֑⁠ךְ	1	May Yahweh reward your work	परमप्रभुले तिमीलाई प्रतिफल देऊन् वा परमप्रभुले तिमीलाई चुक्ता गरून्
109	RUT	2	12	s2vm		פָּעֳלֵ֑⁠ךְ	1	your work
110	RUT	2	12	gnn5	figs-parallelism	וּ⁠תְהִ֨י מַשְׂכֻּרְתֵּ֜⁠ךְ שְׁלֵמָ֗ה מֵ⁠עִ֤ם יְהוָה֙	1	may your full wages come from Yahweh
111	RUT	2	12	eh86	figs-metaphor	אֲשֶׁר־בָּ֖את לַ⁠חֲס֥וֹת תַּֽחַת־כְּנָפָֽי⁠ו	1	under whose wings you have come for refuge
112	RUT	2	13	abc6	figs-idiom	אֶמְצָא־חֵ֨ן	1	May I find favor
113	RUT	2	13	v2q1	figs-metaphor	בְּ⁠עֵינֶ֤י⁠ךָ	1	in your eyes
114	RUT	2	13	abc4		אֲדֹנִ⁠י֙	1	my lord
115	RUT	2	13	zc5n		וְ⁠אָנֹכִי֙ לֹ֣א אֶֽהְיֶ֔ה כְּ⁠אַחַ֖ת שִׁפְחֹתֶֽי⁠ךָ	1	But as for me, I am not even like one of your female servants	रूथ बोअजका खेताहरू नभए तापनि तिनी उनका खेतालाहरू हुन्‌ झैँ व्यवहार गरेको रूथले आश्‍चर्य र कृतज्ञता व्यक्त गरिरहेकी छिन् ।
116	RUT	2	14	yht2		לְ⁠עֵ֣ת הָ⁠אֹ֗כֶל	1	At the time of the meal	यसले मध्य दिनको खानालाई जानउँछ ।
117	RUT	2	14	p256		וְ⁠טָבַ֥לְתְּ פִּתֵּ֖⁠ךְ בַּ⁠חֹ֑מֶץ	1	dip your piece in the vinegar	यो खेतमा खाइने साधारण खाना थियो । मानिसहरू हातमा रोटीको टुक्रा र कचौरामा सिर्का लिएर एउटा कपडाको वरिपरि भुईंमा बस्थे । उनीहरूले खानअघि रोटीलाई स्वादिलो बनाउन सिर्कामा चोप्थे ।
118	RUT	2	14	xr6s		בַּ⁠חֹ֑מֶץ	1	the vinegar	सिर्का रोटी चोप्‍ने एग किसिमको सस(चटनी) थियो । इस्राएलीहरूले दाखमद्य बानउनलाई भन्दा बढी समय दाख राखेर दाखबाट सिर्का बनाउथे । सिर्काको चरणमा, रस अत्याधिक अमिलो र अम्लीय बन्छ ।
119	RUT	2	15	v6wr	figs-explicit	וַ⁠תָּ֖קָם לְ⁠לַקֵּ֑ט וַ⁠יְצַו֩ בֹּ֨עַז אֶת־נְעָרָ֜י⁠ו	1	Then she got up to glean. Then Boaz commanded his young men
120	RUT	2	15	rct9		וַ⁠תָּ֖קָם	1	Then she got up	पछि तिनी खडा भइन्
121	RUT	2	15	a5z9		גַּ֣ם בֵּ֧ין הָֽ⁠עֳמָרִ֛ים	1	even among the bundles	यहाँ, पनि खेतालाहरूले गर्ने गरेको सामान्य कामभन्दा बढी र धेरै गर्नुपर्छ भन्‍ने जानकारी दिन्छ । काटीसकेको अन्‍नहरूबाट चोर्छन् भनेर शिला-बाला बटुल्‍नेहरूलाई सामन्यतयाः काम गरिरहेकाहरूको नजिक बटुल्न दिइँदैनथ्यो । तर बोअजले रूथलाई बिटाहरूका नजिक पनि बटुल्न दिन खेतालाहरूलाई निर्देशन दिन्छन् ।
122	RUT	2	16	u6hv		שֹׁל־תָּשֹׁ֥לּוּ לָ֖⁠הּ מִן־הַ⁠צְּבָתִ֑ים	1	pull some out from the bundles for her	अन्‍नका बिटाबाट निकालेर केही उनको निम्ति छोडिराख वा उनलाई बटुल्नको निम्ति बिटाबाट केही छोडिराख। यहाँ बोअज सामन्य चरणभन्दा अघि बढ्छन् र रूथलाई बटुल्न दिनको निम्ति काटी सकिएका अन्‍नबाट केही निकालेर छोडी राख्‍ने निर्देशन दिन्छन् ।
123	RUT	2	16	nn9l		וְ⁠לֹ֥א תִגְעֲרוּ־בָֽ⁠הּ	1	do not rebuke her	उनलाई शर्ममा नपार्नु वा उनीसित रूखो सोरमा नबोल्नु
124	RUT	2	17	h3ap		וַ⁠תַּחְבֹּט֙	1	Then she beat out	तिनले भुस र घाँसलाई फ्याँकेर खाने अन्‍नलाई छुट्टाइन् ।
125	RUT	2	17	mq6b	translate-bvolume	כְּ⁠אֵיפָ֥ה שְׂעֹרִֽים	1	about an ephah of barley
126	RUT	2	18	etn8	figs-explicit	וַ⁠תִּשָּׂא֙ וַ⁠תָּב֣וֹא הָ⁠עִ֔יר	1	She lifted it up and went into the city	रूथ अन्‍न बोकेर घर लगिन् भन्‍ने आशय व्यक्त गरिन्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-explicit]])
127	RUT	2	18	r6sz		וַ⁠תֵּ֥רֶא חֲמוֹתָ֖⁠הּ	1	Then her mother-in-law saw	त्यसपछि नाओमीले देखिन्
128	RUT	2	19	bg28	figs-parallelism	אֵיפֹ֨ה לִקַּ֤טְתְּ הַ⁠יּוֹם֙ וְ⁠אָ֣נָה עָשִׂ֔ית	1	Where did you glean today, and where did you work?	नाओमीले त्यस दिन रूथलाई के भयो भनी जन्‍न तिनी निकै उत्सुक भएको देखाउन उही कुरालाई दुई तरिकाहरूले सोध्छिन् । उत्साह र रुचि देखाउने आफ्नो भाषामा भएको तरिका प्रयोग गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-parallelism]])
129	RUT	2	19	ab07	figs-metonymy	מַכִּירֵ֖⁠ךְ	1	the one who noticed you
130	RUT	2	20	p8km		בָּר֥וּךְ הוּא֙ לַ⁠יהוָ֔ה	1	May he be blessed by Yahweh	रूथ र तिनलाई देखाएका दयाको निम्ति परमेश्‍वरले बोअजलाई इनाम देऊन् भनी नाओमीले बिन्ती चढाउँदैछिन् ।
131	RUT	2	20	ab20	figs-doublenegatives	אֲשֶׁר֙ לֹא־עָזַ֣ב חַסְדּ֔⁠וֹ	1	who has not forsaken his loving kindness	यसलाई सकारात्मक रूपमा उल्लेख गर्न सकिन्छः जो बफादार भइरहनुभएको छ। (हेर्नहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-doublenegatives]])
132	RUT	2	20	ur7z		אֲשֶׁר֙ לֹא־עָזַ֣ב	1	who has not forsaken
133	RUT	2	20	ljz3	figs-nominaladj	אֶת־הַ⁠חַיִּ֖ים	1	to the living
134	RUT	2	20	wjr4	figs-nominaladj	וְ⁠אֶת־הַ⁠מֵּתִ֑ים	1	and to the dead
135	RUT	2	20	cyy2	figs-parallelism	קָר֥וֹב לָ֨⁠נוּ֙ הָ⁠אִ֔ישׁ מִֽ⁠גֹּאֲלֵ֖⁠נוּ הֽוּא	1	That man is closely related to us. He is one of our kinsman-redeemers.	दोस्रो वाक्यांश दोहोरिन्छ र पहिलोलाई विस्तार गर्छ । यो जोड दिने हिब्रू शेली हो । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-parallelism]])
136	RUT	2	20	zu5f		מִֽ⁠גֹּאֲלֵ֖⁠נוּ	1	kinsman-redeemers	नजिकको कुटुम्ब परिवारको कुनै पनि विधवाको हेरचाह गर्ने दायित्व भएको नजिकको नातेदार तिए । यदि आफ्नो दाजुको सन्तान नभई मरे भने, यदि तिनी अझै आफ्नो दाजुको निम्ति बालक जन्‍माउन र बालबालिकाहरूको हुर्काउन सक्‍ने उमेरकी छिन् भने, विधवालाई विवाह गर्ने दायित्च तिनको हुन्थ्यो । उनले गरिबीको कारण आफ्ना नातेदारले गुमाएका जग्माजमिन र दासत्वमा बेचिएको परिवार सदस्यलाई पुनःफिर्ता ल्याउनुपर्थ्यो । अरू जानकारीको निम्ति परिचय हेर्नु होला ।
137	RUT	2	21	k2lz		גַּ֣ם ׀ כִּי־אָמַ֣ר אֵלַ֗⁠י	1	In addition, he said to me	उनले मलाई भने। जग्गाको मालिकले रूथलाई भन्‍ने अपेक्षा गरिएकोभन्दा बाहिरको कुरो थियो भन्‍ने कुरा यसले देखाउँछ ।
138	RUT	2	21	g585		עִם־הַ⁠נְּעָרִ֤ים אֲשֶׁר־לִ⁠י֙ תִּדְבָּקִ֔י⁠ן	1	You should keep close by the servants who belong to me	उनका खेतालाहरूले रूथलाई हानि पुर्‍याउने छैनन् भन्‍ने दृढता बोअजले व्यक्त गरिरहेका थिए ।
139	RUT	2	22	f2tw		תֵֽצְאִי֙ עִם	1	you go out with	सँग तिमीले काम गर्छौ
140	RUT	2	22	bcc4		וְ⁠לֹ֥א יִפְגְּעוּ־בָ֖⁠ךְ	1	so that they do not harm you	यसको अर्थ यस्तो हुन सक्थ्योः (१) खेतालाहरूले रूथलाई दुर्व्यवहार गर्न वा बलत्कार गर्न सक्छन् वा (२) अर्काको खेताम, उनीहरूले अन्‍न काटिरहँदा जग्‍गाको मालिकले तिनलाई अवरोध गर्न वा रोक्‍न सक्छन् ।
141	RUT	2	22	ab64	grammar-connect-logic-result	וְ⁠לֹ֥א יִפְגְּעוּ־בָ֖⁠ךְ	1	so that they do not harm you	यसैले गर्दा रूथले बोअजका नोकरहरूसँगै काम गर्नुपर्छ । यदि तपाईंको भाषा परिणामअगि कारण उल्लेख गर्नु बढी स्पष्ट देखिन्छ भने, तपाईंले यूएसटीमा जस्तै वाक्यको यो भागलाई उल्लेख गर्न सक्‍नुहुन्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/grammar-connect-logic-result]])
142	RUT	2	23	e2vq		וַ⁠תִּדְבַּ֞ק	1	So she stayed close by	रूथले दिनभरि बोअजका खेतमा उनका खेतालाहरूसँगै काम गरिन्छ ताकि तिनी सुरक्षित रहून् ।
143	RUT	2	23	a7qp		וַ⁠תֵּ֖שֶׁב אֶת־חֲמוֹתָֽ⁠הּ	1	She lived with her mother-in-law	रूथ सुत्‍न नाओमीको घर गईन् ।
144	RUT	3	intro	t4y5			0		रूथ ३ सामान्य टिप्पणीहरू यस अध्यायका विशेष अवधारणहरू बोअजको निष्ठा Boaz’s integrity उनीहरूको विवाह नहोऊञ्‍जेलसम्म रूथसँग यौन सम्बन्ध नराखेर बोअजले यस अध्यायमा ठुलो सत्यनिष्ठा देखाए । उनले रूथको सुप्रतिष्ठा जोगाउन सरोकार राखे । यो अध्यायमा बोअजको असल चरित्र प्रदर्शन गर्नु महत्त्वपूर्ण विषय थियो । यस अध्यायमा भएका अन्य सम्भावित अनुवाद कठिनाइहरू ताकि तिम्रो भलो होस् रूथको राम्रो हेरचाह गर्ने असल पतिसहित सुरक्षित घर भएको नाओमीले चाहना गरिन् । तिनको निम्ति बोअज नै उत्तम पति हुने कुरा तिनले देखिन् । बोअज नजिको कुटुम्ब भएको कारणले तिनलाई विवाह गर्ने उनको कर्त्तव्य हो भन्‍ने तिनले सोचिन् । रूथ जन्मद्वारा गैरयहूदी भए तापनि नाओमीको परिवारको हिस्सा र इस्राएल जातिको हिस्‍सा भएकी हुनाले यो सत्य थियो । (हेर्नुहोस्See: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-explicit]])
145	RUT	3	1	jdr3	writing-newevent	וַ⁠תֹּ֥אמֶר לָ֖⁠הּ נָעֳמִ֣י	1	Naomi … said to her,	यो वाक्यले कथाको अर्को भागको चिनारी दिन्छ जसमा बोअजले रूथ र नाओमीको निम्ति नजिकको कुटुम्बको भूमिका निर्वाह आग्रह गर्छिन् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/writing-newevent]])
146	RUT	3	1	r7ar		חֲמוֹתָ֑⁠הּ	1	her mother-in-law	नाओमी रूथको मृत पतिको आमा थिइन् ।
147	RUT	3	1	f1uc		בִּתִּ֞⁠י	1	My daughter	नाओमीको छोरोसँग विवाह गरेर रूथ नाओमीको परिवारको हिस्सा भइन् र बेथलेहेममा फर्केपछि नाओमीको हेरचाह गर्ने काम गरेर तिनकी छोरी भइन् ।
148	RUT	3	1	nxr8	figs-rquestion	הֲ⁠לֹ֧א אֲבַקֶּשׁ־לָ֛⁠ךְ מָנ֖וֹחַ אֲשֶׁ֥ר יִֽיטַב־לָֽ⁠ךְ	1	should I not seek a resting place for you, that will be good for you?
149	RUT	3	1	uw2p	figs-metaphor	לָ֛⁠ךְ מָנ֖וֹחַ	1	a resting place for you	यसको अर्थ यो थकाइ लाग्दा अस्थायी रूपमा विश्राम गर्ने ठाउँ होइन । यसको अर्थ पतिसहितको असल घरको स्थायी सान्तवना र सुरक्षा हुने स्थान हो । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-metaphor]])
150	RUT	3	2	jdr4	grammar-connect-logic-result	וְ⁠עַתָּ֗ה	1	Connecting Statement:	पद १ को नाओमीको आलङ्‌कारिक प्रश्‍नले रूथलाई पद २-४ मा दिने सल्लाहको निम्ति करण पेश गर्छ । यो शब्दले १ पदको परिनाणस्वरूप आउने कुराको चिन्ह दिन्छ । प्रकारान्तरमा, के गर्ने भनी नाओमीले रूथलाई सल्लाह दिन्छिन् (३ः२-४) किनभने तिनले रूथको निम्ति असल र सुरक्षिर गर खोज्‍न चाहन्छिन् (३ः१)। यदि तपाईंको भाषामा परिणामपछि कारण उल्लेख गर्न बढी स्पष्ट हुन्छ भने पद १-४ लाई सँगै उल्लेख गरेर पद २-४ पछि पद १ राख्‍न सक्‍नुहुन्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/grammar-connect-logic-result]])
151	RUT	3	2	b4h8	figs-rquestion	הֲ⁠לֹ֥א בֹ֨עַז֙ מֹֽדַעְתָּ֔⁠נוּ	1	is not Boaz our relative
152	RUT	3	2	j31t	figs-explicit	הָיִ֖ית אֶת־נַעֲרוֹתָ֑י⁠ו	1	whose young female workers you have been working
153	RUT	3	2	nd8v	figs-distinguish	הִנֵּה	1	Look	हेर शब्दले आउने कतन धेरै महत्त्वपूर्ण छ भन्‍ने देखाउँछ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-distinguish]])
154	RUT	3	2	ms25		זֹרֶ֛ה	1	will be winnowing	उनी निफन्दै हुने छन् निफन्‍नु भनेको अन्‍न र भुस दुवैलाई हावामा फ्याँकेर भुसलाईचाहिँ हावाले उडाउन लगाएर अनावश्यक भुसलाई अन्‍नबाट छुट्टाउनु हो ।
155	RUT	3	3	ru6z		וָ⁠סַ֗כְתְּ	1	and anoint yourself	यसले सम्भवतः कुनै किसिमको सुगन्धित तेललाई जिउमा लगाउने कुरालाई जनाउँछ ।
156	RUT	3	3	e92h		וְיָרַ֣דְתְּ הַ⁠גֹּ֑רֶן	1	and go down to the threshing floor	यसले सहरलाई छोडेर खेताताहरूले अन्‍न छिट्न र निफन्‍न सक्‍ने खुल्‍ला र समतल स्थान जाने कुरालाई जनाउँछ ।
157	RUT	3	4	jdr5	figs-imperative	וִ⁠יהִ֣י	1	And let it be that	त्यसपछि यसो गर: यो नाओमीले रूथलाई दिन लागेकी विशेष निर्देषनका श्रृङ्खलाहरूको चिनारी दिने सामान्य कथन हो । मानिसहरूले तपाईंको भाषामा भन्‍ने तरिकाले यसलाई अनुवाद गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-imperative]])
158	RUT	3	4	ab21	grammar-connect-time-background	בְ⁠שָׁכְב֗⁠וֹ	1	when he lies down,	यो बोअज कहाँ सुत्छन् भनी रूथले कहिले हेर्ने भनी बताउने पृष्ठभूमि उपवाक्य हो । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/grammar-connect-time-background]])
159	RUT	3	4	ln1m	translate-symaction	וְ⁠גִלִּ֥ית מַרְגְּלֹתָ֖י⁠ו	1	and uncover his feet	यसको अर्थ उनको खुट्टालाई ढाकेको खास्टो वा बर्कोलाई हटाउनु हुन्छ । सायद स्‍त्रीको यस कार्यलाई विवाहको प्रस्तावको रूपमा व्याख्या गर्न सकिन्थ्यो । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/translate-symaction]])
160	RUT	3	4	zi01		מַרְגְּלֹתָ֖י⁠ו	1	his feet	यो शब्दले यहाँ उनको खुट्टा वा गोडालाई जनाउन सक्थ्यो ।
161	RUT	3	4	l4we		וְשָׁכָ֑בְתְּ	1	and lie down	र त्यहाँ नै ढल्क
162	RUT	3	4	w1u5		וְ⁠הוּא֙ יַגִּ֣יד לָ֔⁠ךְ אֵ֖ת אֲשֶׁ֥ר תַּעַשִֽׂי⁠ן	1	Then he, himself, will tell you what you should do	त्यस समयको विशेष रीतिरिवाज स्पष्ट छैन, तर बोअजले रूथको कार्यलाई विवाहको प्रस्तावको रूपमा बुझ्‍ने छन् भन्‍ने विश्‍वास गरेकी देखिन्छ । बोअजले त्यसपछि तिनको प्रस्तावलाई स्वीकार वा अस्वीकार गर्ने छन् ।
163	RUT	3	4	nn4g		וְ⁠הוּא֙ יַגִּ֣יד	1	Then he, himself, will tell	जब उनी ब्युउँछिन्चन्, उनले बताउने छन्
164	RUT	3	6	ab22	figs-events	וַ⁠תַּ֕עַשׂ כְּ⁠כֹ֥ל אֲשֶׁר־צִוַּ֖תָּ⁠ה חֲמוֹתָֽ⁠הּ׃	1	and did according to everything that her mother-in-law had instructed her.	यो कथनले रूथले पद ७ मा गर्ने कामको सार खिँच्छ । यदि मानिसहरूले यसलाई रूथले यी कामहरू पद ६ मा गरिन् र त्यसपछि पद ७मा पनि गरिन् भन्‍ने बुझ्‍छन् भने, यो वाक्यलाई तपाईंले र तिनले आफ्नी सासुको आज्ञा पालन गरिन् भनी अनुवाद गर्न सक्‍नुहुन्छ । वा यदि यसले घटनाक्रमलाई अझे स्पष्ट बनाउँछ भने, तपाईंले यो वाक्यलाई पद ७को अन्ततिर सार्न सक्‍नुहुन्छ, त्यसपछि पद संख्यालाई पद संयोजकको (६-७) रूपमा जोड्‍नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-events]])
165	RUT	3	7	fz7e	figs-metonymy	וַ⁠יִּיטַ֣ב לִבּ֔⁠וֹ	1	and his heart was good
166	RUT	3	7	y6gk		וַ⁠תָּבֹ֣א בַ⁠לָּ֔ט	1	Then she came quietly	त्यसपछि तिनी सुटुक्क पसिन् वा त्यसपछि तिनी बिस्तारै भित्र आइन् ताकि कसैले नसुनून्
167	RUT	3	7	eq2u		וַ⁠תְּגַ֥ל מַרְגְּלֹתָ֖י⁠ו	1	and uncovered his feet	र उनको खुट्टालाई छोप्‍ने खास्टो हटाइन्
168	RUT	3	7	pb6l		וַ⁠תִּשְׁכָּֽב	1	and lay down	र तिनी त्यहाँ नै ढल्किन्
169	RUT	3	8	pz92	writing-newevent	וַ⁠יְהִי֙ בַּ⁠חֲצִ֣י הַ⁠לַּ֔יְלָה	1	Then it happened in the middle of the night	बोअज कहिले ब्युँझे भनी यो उपवाक्यले नयाँ घटनाको चिनारी दिन्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/writing-newevent]])
170	RUT	3	8	xun6		וַ⁠יֶּחֱרַ֥ד	1	that … was startled	बोअजलाई केले चकित बनायो भन्‍ने कुरा स्पष्ट छैन । सायद उनले अचानक आफ्नो खुट्टामा चिसो महसुस गरे होलान् ।
171	RUT	3	8	ab23	figs-exclamations	וְ⁠הִנֵּ֣ה	1	And behold	त्यसपछि जे भयो सो बोअजको निम्ति अत्यन्त अचम्मको कुरो थियो भनी यो शब्दले देखाउँछ । अचम्मलाई अभिव्यक्ति गर्ने तपाईंको भाषा प्रयोग गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-exclamations]])
172	RUT	3	8	e7ui		אִשָּׁ֔ה שֹׁכֶ֖בֶת מַרְגְּלֹתָֽי⁠ו	1	a woman was lying at his feet	ती स्‍त्री रूथ थिइन्, तर अँध्यारोमा बोअजले तिनलाई चिन्‍न सकेनन् ।
173	RUT	3	9	wj9e	writing-politeness	אֲמָתֶ֔⁠ךָ…אֲמָ֣תְ⁠ךָ֔	1	your female servant	रूथ बोअजको कमारी थिइनन्, तर बोअजप्रतिको आदर व्यक्त गर्न तिनले बोअजको कमारीको रूपमा आफूलाई उल्लेख गर्छिन् । आफ्‍नो भाषामा विनम्रता र आदर व्यक्त गर्ने तरिका प्रयोग गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्ः [[rc://ne/ta/man/translate/writing-politeness]])
174	RUT	3	9	xp1b	figs-idiom	וּ⁠פָרַשְׂתָּ֤ כְנָפֶ֨⁠ךָ֙ עַל־אֲמָ֣תְ⁠ךָ֔	1	And you can spread the edge of your cloak over your female servant
175	RUT	3	9	l5g4		גֹאֵ֖ל	1	a kinsman-redeemer	यो शब्दलाई (२ः२०) मा कसरी अनुवाद गर्नुभएको छ सो हेर्नुहोस् । (../02/20/zu5f).
176	RUT	3	10	bjw9		הֵיטַ֛בְתְּ חַסְדֵּ֥⁠ךְ הָ⁠אַחֲר֖וֹן מִן־הָ⁠רִאשׁ֑וֹן	1	You have made your covenant faithfulness better at the end than at the beginning	तिमीले अहिले यसअघिको भन्दा अधिक बढी भलाइ देखाइरहेकी छ्यौ
177	RUT	3	10	e7ka		הֵיטַ֛בְתְּ חַסְדֵּ֥⁠ךְ הָ⁠אַחֲר֖וֹן	1	You have made your covenant faithfulness better at the end	रूथले बोअजलाई विवाह गर्न आग्रह गरेकी कुरालाई यसले बुझाउँछ । रूथले निस्वार्थ भलाइ र नाओमीप्रतिको पारिवारिक बफादारीता देखाइरहेको रूपमा बोअजले यसलाई हेर्छन् । नाओमीका नातेदारसँग विवाह गरेर रूथले नाओमीको निम्ति आवश्यक कुरा प्रदान गर्थिन् , नाओमीको छोरोको निम्ति आदर र नाओमीको परिवारको वंशलाई निरन्तरता दिन्थिन् ।
178	RUT	3	10	cbd3		הָ⁠רִאשׁ֑וֹן	1	at the beginning	रूथले पहिले पनि नाओमीसँग रहेर र उनीहरूका निम्ति शिला-बाला बटुलेर आवश्यक कुराहरू जुटाएको तरिकाहरूलाई यसले जनाउँछ ।
179	RUT	3	10	n84d	figs-idiom	לְ⁠בִלְתִּי־לֶ֗כֶת אַחֲרֵי֙	1	by not going after	किनकि तिमीले विवाह गर्न नखोजेकी छैनौँ। रूथले नाओमीका आवश्यकताहरूलाई बेवास्ता गरेर नाओमीका नातेदारहरूबाहिर नै सुन्दर पतिसँग विवाह गर्न सक्थिन्, तर तिनले त्यसो गरिनन् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-idiom]])
180	RUT	3	11	jdr6	grammar-connect-logic-result	וְ⁠עַתָּ֗ה	1	Connecting Statement:	अघिल्लो १० पद आएको कुरा पछि ११ पदमा आएको कुराको कारण हो भनी यो वाक्यांशले देखाउँछ । यसलाई यसकारण जस्ता शब्दले देखाउन सकिन्छ । यदि तपाईंका पाठकहरूले कारणपछि कारण राख्‍ने कुरालाई गलत बुझ्छन् भने, क्रम यस्तो हुन सक्छः बोअज नजिकको कुटुम्बको भूमिका निर्वाह गर्न अभिप्रेरित भए (पद ११) किनभने रूथ नाओमीप्रति कति दयालु भएकी थिइन् भन्‍ने कुरा उनले देखेका थिए (पद १०)। यदि तपाईंले यसो गर्नुभयो भने तपाईंले पदहरूलाई र पद संख्याहरूलाई जोड्नुपर्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/grammar-connect-logic-result]]).
181	RUT	3	11	ei93		בִּתִּ⁠י֙	1	my daughter	जवान केटीको रूपमा रूथप्रति आदरको चिन्ह स्वरूप बोअजले यो अभिव्यक्ति प्रयोग गरे । तपाईंले भाषामा उपयुक्त हुने सम्बोधन गर्ने तरिका प्रयोग गर्नुहोस् ।
182	RUT	3	11	ab08	figs-idiom	כָּל־שַׁ֣עַר עַמִּ֔⁠י	1	the whole gate of my people
183	RUT	3	11	ab31		אֵ֥שֶׁת חַ֖יִל	1	a woman of worth	असल चरित्र भएकी स्‍त्री, एउटी असल नारी
184	RUT	3	12	jdr7	grammar-connect-words-phrases	וְ⁠עַתָּה֙	1	Connecting Statement:
185	RUT	3	12	ab30	grammar-connect-logic-contrast	וְ⁠גַ֛ם יֵ֥שׁ	1	but there is
186	RUT	3	12	fvq5		גֹּאֵ֖ל קָר֥וֹב מִמֶּֽ⁠נִּי	1	a kinsman-redeemer … nearer than I	मृतकको विधवालाई सहायता गर्ने काम उक्त मृतकको सबैभन्दा नजिकको पुरुष नातेदारको कर्त्तव्य थियो । नजिको कुटुम्बलाई कसरी अनुवाद गर्ने भनी पद २ः२०मा हेर्नु होला (../02/20/zu5f) र यहाँ यो अर्थपूर्ण होस् ।
187	RUT	3	13	gcl8	figs-explicit	אִם־יִגְאָלֵ֥⁠ךְ	1	if he will redeem you
188	RUT	3	13	tkz9		חַי־יְהוָ֑ה	1	as Yahweh lives	जस्तो परमप्रभु जीवित हुनुहुन्छ वा परमप्रभुको जीवनद्वारा। बोल्ने व्यक्तिले जे बोल्छन् सो गर्न बाध्य पार्ने यो हिब्रूमा प्रचलित प्रतिज्ञा हो । तपाईंको भाषामा स्वभाविक हुने शब्दावली प्रयोग गर्नुहोस् ।
189	RUT	3	14	vn8p		וַ⁠תִּשְׁכַּ֤ב מַרְגְּלוֹתָיו֙	1	So she lay at his feet	रूथ बोअजको गोडा नजिक सुतिन् । उनीहरूले यौन सम्पर्क गरेनन् ।
190	RUT	3	14	dwx1	figs-idiom	בְּטֶ֛רֶם יַכִּ֥יר אִ֖ישׁ אֶת־רֵעֵ֑⁠הוּ	1	before a man could recognize his friend
191	RUT	3	15	hj1e		הַ⁠מִּטְפַּ֧חַת	1	the cloak	न्यानो होस् भनी काँधमाथि लगाइने कपडाको बाक्लो टुक्रा
192	RUT	3	15	f5zg		שֵׁשׁ־שְׂעֹרִים֙	1	six measures of barley	वास्तविक मात्रा उल्लेख गरिएको छैन । रूथले मात्र बोकेर लान सक्‍ने भए पनि यसलाई पर्याप्‍त उदारपूर्ण ठानिन्थ्यो । धेरै विद्वानहरूका अनुसार यो २५-३०किलो थियो ।
193	RUT	3	15	gdn8		וַ⁠יָּ֣שֶׁת עָלֶ֔י⁠הָ	1	put it on her	यो गह्रौँ थियो त्यसैले बोअजले यसलाई बक्‍न सकोस् भनी रूथको पिठ्युँमाथि राखिदिए ।
194	RUT	3	15	aj7u		וַ⁠יָּבֹ֖א הָ⁠עִֽיר	1	Then he went into the city
195	RUT	3	16	s7dr	figs-idiom	מִי־אַ֣תְּ בִּתִּ֑⁠י	1	Who are you, my daughter?
196	RUT	3	16	ab34		בִּתִּ֑⁠י	1	my daughter
197	RUT	3	16	w9p9		אֵ֛ת כָּל־אֲשֶׁ֥ר עָֽשָׂה־לָ֖⁠הּ הָ⁠אִֽישׁ	1	all that the man had done for her	तिनको निम्ति बोअजले गरेका सबै कुरा
198	RUT	3	17	abca		שֵׁשׁ־הַ⁠שְּׂעֹרִ֥ים	1	six measures of barley	३ः५ मा कसरी अनुवाद गर्नुभएको छ हेर्नु होला (../03/15/f5zg)।
199	RUT	3	17	e9xx	figs-idiom	אַל־תָּב֥וֹאִי רֵיקָ֖ם	1	You must not go empty
200	RUT	3	18	ab36	figs-idiom	שְׁבִ֣י בִתִּ֔⁠י	1	sit, my daughter
201	RUT	3	18	ab35		בִתִּ֔⁠י	1	my daughter	१ः११-१३; २ः२, ८, २२; ३ः१, १०, ११, १६ मा कसरी अनुवाद गर्नुभएको छ सो हेर्नुहोस् ।
202	RUT	3	18	ab37	figs-idiom	אֵ֖יךְ יִפֹּ֣ל דָּבָ֑ר	1	how the matter falls
203	RUT	3	18	zi02	figs-doublenegatives	לֹ֤א יִשְׁקֹט֙ הָ⁠אִ֔ישׁ כִּֽי־אִם־כִּלָּ֥ה הַ⁠דָּבָ֖ר	1	the man will not rest unless he has finished this matter
204	RUT	3	18	u5rn		אִם־כִּלָּ֥ה הַ⁠דָּבָ֖ר	1	he has finished this matter	यो विषयले नाओमीको सम्पत्ति र रूथलाई कसले किन्‍ने छ भन्‍ने निर्णयलाई जनाउँछ ।
205	RUT	4	intro	pz6m			0		रूथ ४ सामान्य टिप्पणीहरू यस अध्यायका विशेष अवधारणहरू राजा दाऊद रूथ मोआबी भएर पनि दाऊदका पुर्खा भइन् । दाऊद इस्राएलका सबैभन्दा महान् राजा थिए । गैरयहूदी यति महत्त्वपूर्ण वंशको हिस्‍सा हुनु अचम्मको कुरो हुन सक्छ, तर परमेश्‍वरले सबै मानिसहरूलाई प्रेम गर्नुहुन्छ भन्‍ने कुरा यसले हामीलाई याद दिलाउँछ । परमप्रभुप्रति रूथको ठुलो विश्‍वास थियो । उहाँमा विश्‍वास गर्ने सबैलाई परमेश्‍वरले स्वागत गर्नुहुन्छ भन्‍ने कुरा यसले देखाउँछ । यस अध्यायमा अन्य सम्भावित अनुवाद कठिनाइहरू तपाईंले मोआबी रूथलाई पनि पाउनुपर्छ परिवारको जग्गाजमिन प्रयोग गर्ने विशेषाधिकारसँगै उक्त परिवारको विधवाहरूको हेरचाह गर्ने दायित्व पनि आयो । यसकारण, नाओमीको जग्गाजमिन प्रयोग गर्ने नातेदारले परिवारको नामलाई जारी राख्‍न रूथलाई छोरा जन्माउन सहायता गर्नुपर्थ्यो र उनलाई आवश्यक पर्ने कुराहरू दिनु पर्थ्यो । यो प्रचीन समयको चलन थियो पाठ्यांशको लेखकले यस्तो टिप्पणी गरे । घटनाहरू घटेका र तिनीहरूलाई लेखिएका बिच धेरै लामो समयको अन्तरात रहेको कुरा यसले देखाउँछ ।
206	RUT	4	1	jdr8	writing-newevent	וּ⁠בֹ֨עַז עָלָ֣ה הַ⁠שַּׁעַר֮	1	Now Boaz had gone up to the gate	यो उपवाक्यले कथाको अर्को भागको चिनारी दिन्छ, जसमा बोअजले नजिको कुटुम्बको अग्रणी भूमिका निर्वाह गर्छन् र रूथलाई विवाह गर्छन् । नयाँ घटनाको चिनारी दिने तपाईंको भाषाको शैली प्रयोग गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/writing-newevent]])
207	RUT	4	1	m4by		הַ⁠שַּׁעַר֮	1	to the gate	सहरको मूल ढोकामा वा बेथलेहेमको मूल ढोकामा। यो पर्खालले घेरिएको बेथलेहेमको मुख्य प्रवेशद्वार थियो । मूल ढोकाको भित्रपट्टि सामुदायिक विषयमा छलफल गर्न बैठक बस्‍ने ठाउँको रूपमा खुल्ला क्षेत्र थियो ।
208	RUT	4	1	jdr9	figs-distinguish	וְ⁠הִנֵּ֨ה	1	And behold,	हेर शब्दले हामीलाई बोअजले देख्‍ननुपर्ने जुन व्यक्ति थिए उही व्यक्ति देखेको महत्त्वपूर्ण घटनाप्रति सावधान गराउँछ । कथा पछि के हुने छ भनी मानिसहरूलाई सावधान गराउने विशेष शैली तपाईंको भाषामा हुन सक्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-distinguish]])
209	RUT	4	1	kz1g		הַ⁠גֹּאֵ֤ל	1	the kinsman-redeemer	यिनी एलीमेलेकका सबैभन्दा नजिकका जीवित नातेदार थिए । नजिकको कुटुम्ब कसरी अनुवाद गर्ने भनी २ः२० मा हेर्नु होला (../02/20/zu5f)।
210	RUT	4	1	ab38	figs-idiom	פְּלֹנִ֣י אַלְמֹנִ֑י	1	a certain someone	वास्तवमा बोअजले यी शब्दहरू भनेनन्, बरु तिनले नजिकको कुटुम्बको नाउँ काढेर बोलाए । यो त्यो व्यक्ति उही व्यक्ति भनी उल्लेख गर्ने वाक्पद्धति हो तर नाउँचाहिँ उल्लेख गर्दैन । बताउने व्यक्तिले त्यो व्यक्तिको नाउँको सट्टामा सामान्य शब्दावली प्रतिस्थापन गरिदिए किनभने त्यो कथाको निम्ति विशेष नाम महत्त्वपूर्ण थिएन वा त्यो मानिसको नाम बिर्सिसकेको थियो । यदि तपाईंको भाषामा कुनै व्यक्ति नाउँ उल्लेख नगरी प्रयोग गर्ने वाक्पद्धति छ भने यहाँ प्रयोग गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-idiom]]).
211	RUT	4	1	ab39	figs-quotations	פְּלֹנִ֣י אַלְמֹנִ֑י	1	a certain someone
212	RUT	4	2	ab40		וַ⁠יִּקַּ֞ח עֲשָׂרָ֧ה אֲנָשִׁ֛ים	1	Then he took ten men	त्यसपछि उनले दश जना मानिसहरूलाई छाने
213	RUT	4	2	bf74		מִ⁠זִּקְנֵ֥י הָ⁠עִ֖יר	1	from the elders of the city	सहरका अगुवाहरूबाट
214	RUT	4	3	es9g		חֶלְקַת֙ הַ⁠שָּׂדֶ֔ה…מָכְרָ֣ה נָעֳמִ֔י	1	Naomi … is selling the portion of the field	एलीमेलेकको स्वमित्वमा रहेको जग्गा फिर्ता गर्नु र एलीमेलेकको परिवारको हरेचाह गर्नु एलीमेलेकको सबैभन्दा नजिको कुटुम्बको दायित्व थियो ।
215	RUT	4	4	ab41	figs-idiom	אֶגְלֶ֧ה אָזְנְ⁠ךָ֣	1	I should uncover your ear
216	RUT	4	4	c6xi		נֶ֥גֶד	1	in the presence of	को उपस्थितिमा। यी मानिसहरूलाई साक्षीको रूपमा राखेर उक्त लेनदेन कानुनी र बाध्यकारी हुन्छ ।
217	RUT	4	4	lgq1		גְּאָ֔ל	1	redeem it	उद्धार गर्ननु को अर्थ जग्माजमिनालाई परिवार भित्र नै कायम राख्‍नलाई किन्‍नु हुन्छ ।
218	RUT	4	4	ab42	grammar-connect-exceptions	אֵ֤ין זוּלָֽתְ⁠ךָ֙ לִ⁠גְא֔וֹל וְ⁠אָנֹכִ֖י אַחֲרֶ֑י⁠ךָ	1	there is no one to redeem it besides you, and I am after you	केही भाषाहरूमा, यी कुराहरूलाई सँगै बताउनु गोलमालपूर्ण हुन सक्छः (१) जग्गालाई उद्धार गर्ने कोही पनि छैन, (२) जग्गालाई तपाईंले मात्र उद्धार गर्न सक्नुहुन्छ, (३) त्यसपछि त्यसपछि मैले उद्धार गर्न सक्छु । यदि तपाईंको भाषामा पनि यस्तै हुन्छ भने, अझ स्पष्ट पार्नलाई यूएसटी हेर्नु होला । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/grammar-connect-exceptions]])
219	RUT	4	4	u548		וְ⁠אָנֹכִ֖י אַחֲרֶ֑י⁠ךָ	1	and I am after you	बोअज एलीमेलेकका दोस्रा सबैभन्दा नजिकका कुटुम्ब थिए, त्यसैल तिनीसित जग्गाजमिन उद्धार गर्ने दोस्रो बरियताको अधिकार थियो ।
220	RUT	4	5	ut23		בְּ⁠יוֹם־קְנוֹתְ⁠ךָ֥…וּ֠⁠מֵ⁠אֵת…קָנִ֔יתָה	1	On the day that you buy … you also acquire
221	RUT	4	5	ymn8	figs-synecdoche	מִ⁠יַּ֣ד נָעֳמִ֑י	1	from the hand of Naomi
222	RUT	4	5	dya3	figs-idiom	וּ֠⁠מֵ⁠אֵת ר֣וּת…קָנִ֔יתָה	1	you also acquire Ruth	तपाईंले रूथलाई विवाह गर्नुपर्छ (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-idiom]])
223	RUT	4	5	b3ps		אֵֽשֶׁת־הַ⁠מֵּת֙	1	the wife of the dead man	एलीमेलेकको मरेको छोरोको विधवा
224	RUT	4	5	b3sy		לְ⁠הָקִ֥ים שֵׁם־הַ⁠מֵּ֖ת עַל־נַחֲלָתֽ⁠וֹ׃	1	In order to raise up the name of the dead over his inheritance	कि सम्पत्तिको उत्तराधिकार पाउन र मृतक पतिको परिवारको नाउँ जारी राख्‍न तिनले छोरा पाउन सकून्
225	RUT	4	5	ab43	figs-nominaladj	הַ⁠מֵּ֖ת	1	the dead
226	RUT	4	6	sx9k		אַשְׁחִ֖ית אֶת־נַחֲלָתִ֑⁠י	1	damaging my own inheritance
227	RUT	4	6	sa7h		גְּאַל־לְ⁠ךָ֤ אַתָּה֙ אֶת־גְּאֻלָּתִ֔⁠י	1	You redeem for yourself my right of redemption	मेरो सट्टामा यो तपाईं आफैले उद्धार गर्नुहोस्
228	RUT	4	7	wga9	writing-background	וְ⁠זֹאת֩	1	Now … this is how	अब प्रचलन यो थियो। पुस्तकको लेखकले रूथको समयमा रहेको लेनदेनको प्रचलनबारेको पृष्ठभूमि जानकारी दिनको निम्ति कथालाई भन्‍न छोड्छन् । तपाईंको भाषाको पृष्ठभूमि जानकारी दिने तरिका प्रयोग गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/writing-background]])
229	RUT	4	7	lgf5	writing-background	לְ⁠פָנִ֨ים	1	in earlier times	प्राचीन समयमा वा लामो समयअघि। रूथको पुस्तक लेख्दा ययो प्रचलन थिएन भन्‍ने यसले देखाउँछ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/writing-background]])
230	RUT	4	7	d46w		לְ⁠רֵעֵ֑⁠הוּ	1	to his friend	उसको साथीलाई। यसले जुन व्यक्तिसँग सम्झौता गरिरहेका थिए उक्त व्यक्तिलाई जनाउँछ । यस परिस्थितिमा नजिकका नातेदारले बोअजलाई उसको जुत्ता दिन्छन् ।
231	RUT	4	8	ab44		וַ⁠יֹּ֧אמֶר הַ⁠גֹּאֵ֛ל	1	So the kinsman-redeemer said	पद ७को पृष्ठभूमि जानकारीपछि कथाको घटनाहरू फेरि यहाँ सुरु हुन्छ । कथाका घटनाहरूलाई फेरि भन्‍न सुरु गर्ने आफ्नि भाषामा भएका तरिका प्रयोग गर्नुहोस् ।
232	RUT	4	9	zz42	figs-hyperbole	לַ⁠זְּקֵנִ֜ים וְ⁠כָל־הָ⁠עָ֗ם	1	to the elders and to all the people	यसले सहरका हरेक मानिसलाई होइन बैठक स्थलमा भेला भएका सबै मानिसहरूलाई जनाउँछ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-hyperbole]])
233	RUT	4	9	lwx9	figs-synecdoche	מִ⁠יַּ֖ד נָעֳמִֽי	1	from the hand of Naomi
234	RUT	4	9	img5		כָּל־אֲשֶׁ֣ר לֶֽ⁠אֱלִימֶ֔לֶךְ וְ⁠אֵ֛ת כָּל־אֲשֶׁ֥ר לְ⁠כִלְי֖וֹן וּ⁠מַחְל֑וֹן	1	everything that belonged to Elimelek and everything that belonged to Kilion and Mahlon	यसले नाओमीका मृत पति र छोराहरूका स्वमित्वमा रहेका सबै जमिनलाई जनाउँछ ।
235	RUT	4	10	jdr0	grammar-connect-words-phrases	וְ⁠גַ֣ם	1	Connecting Statement:	मूल ढोकामा भेला भएका मानिसहरू बोअजले नाओमीको निम्ति एलीमेलेकको परिवारको जग्गाजमिन फिर्ता गर्ने छन् (४ः९) र बोअजले रूथलाई पत्नीको रूपमा अप्‍नाउँदैछन् (४ः१०) भन्‍ने कुराको साक्षी छन् भन्‍ने कुरा यो संयोजक वाक्यांशले देखाउँछ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/grammar-connect-words-phrases]])
236	RUT	4	10	nm32		לְ⁠הָקִ֤ים שֵׁם־הַ⁠מֵּת֙ עַל־נַ֣חֲלָת֔⁠וֹ	1	to raise up the name of the dead man over his inheritance
237	RUT	4	10	gg1m	figs-metaphor	וְ⁠לֹא־יִכָּרֵ֧ת שֵׁם־הַ⁠מֵּ֛ת מֵ⁠עִ֥ם אֶחָ֖י⁠ו	1	so that the name of the dead man will not be cut off from among his brothers and from the gate of his place
238	RUT	4	10	ab61	figs-doublenegatives	וְ⁠לֹא־יִכָּרֵ֧ת שֵׁם־הַ⁠מֵּ֛ת	1	so that the name of the dead man will not be cut off
239	RUT	4	10	xpu5	figs-metonymy	וּ⁠מִ⁠שַּׁ֣עַר מְקוֹמ֑⁠וֹ	1	and from the gate of his place
240	RUT	4	10	ab45		עֵדִ֥ים אַתֶּ֖ם הַ⁠יּֽוֹם	1	Today you are witnesses!	आज तपाईंहरूले यी कुराहरू देख्‍नुभएको र सुन्‍नुभएको छ र तिनीहरूको बारे भोलि पनि बोल्‍न सक्‍नुहुन्छ
241	RUT	4	11	ua2a		הָ⁠עָ֧ם אֲשֶׁר־בַּ⁠שַּׁ֛עַר	1	the people who were in the gate	मूल ढोकाको नजिकै भेला भएका मानिसहरू
242	RUT	4	11	hg6q	figs-metonymy	הַ⁠בָּאָ֣ה אֶל־בֵּיתֶ֗⁠ךָ	1	who is coming into your house
243	RUT	4	11	q47m		כְּ⁠רָחֵ֤ל ׀ וּ⁠כְ⁠לֵאָה֙	1	like Rachel and Leah	यी दुईवटा नाउँहरू इस्राएलमा नाम परिवर्तन भएका याकूबका पत्‍नीहरूका हुन् ।
244	RUT	4	11	cz4t		בָּנ֤וּ…אֶת־בֵּ֣ית יִשְׂרָאֵ֔ל	1	built up the house of Israel	धेरै सन्तानहरू जन्माए जो इस्राएल जाति बन्यो
245	RUT	4	11	abcb	figs-parallelism	וַ⁠עֲשֵׂה־חַ֣יִל בְּ⁠אֶפְרָ֔תָה וּ⁠קְרָא־שֵׁ֖ם בְּ⁠בֵ֥ית לָֽחֶם	1	Achieve honor in Ephrathah, and be renowned in Bethlehem!
246	RUT	4	11	ab65	figs-imperative	וַ⁠עֲשֵׂה־חַ֣יִל בְּ⁠אֶפְרָ֔תָה וּ⁠קְרָא־שֵׁ֖ם בְּ⁠בֵ֥ית לָֽחֶם	1	Achieve honor in Ephrathah, and be renowned in Bethlehem!
247	RUT	4	11	uk9q		וַ⁠עֲשֵׂה־חַ֣יִל בְּ⁠אֶפְרָ֔תָה	1	Achieve honor in Ephrathah	बेथलेहेम वरिपरिका क्षेत्र एप्राताको रूपमा चिनिन्थ्यो र त्यो सहरको अर्को नाम बन्‍न गयो । सम्भवतः यो नाउँ बेथलेहेम सहर वरिपरि बस्‍ने र यसभित्र बस्‍ने इस्राएलीहरूबाट आएको हुन सक्छ ।
248	RUT	4	12	fn52	figs-metonymy	וִ⁠יהִ֤י בֵֽיתְ⁠ךָ֙ כְּ⁠בֵ֣ית פֶּ֔רֶץ אֲשֶׁר־יָלְדָ֥ה תָמָ֖ר לִֽ⁠יהוּדָ֑ה	1	May your house be like the house of Perez, whom Tamar bore to Judah
249	RUT	4	12	a433		יָלְדָ֥ה תָמָ֖ר לִֽ⁠יהוּדָ֑ה	1	Tamar bore to Judah	तामार पनि रूथजस्तै विधवा थिइन् । तामारले यहूदाबाट एउटा छोरा जन्माए, जसले मृत पतिको परिवारको नाम राख्यो ।
250	RUT	4	12	xym8		מִן־הַ⁠זֶּ֗רַע אֲשֶׁ֨ר יִתֵּ֤ן יְהוָה֙ לְ⁠ךָ֔	1	from the offspring that Yahweh gives you	फरेसलाई गरेजस्तै असल कुराहरू गर्ने धेरै सन्तानहरू परमेश्‍वरले बोअजलाई देऊन् भनी मानिसहरूले परमप्रभुबाट आशिष्‌ मागिरहेका थिए । तपाईंको भाषामा उपयुक्त हुने आशिष्‌को स्वरूप प्रयोग गर्नुहोस् ।
251	RUT	4	13	abcc	figs-parallelism	וַ⁠יִּקַּ֨ח בֹּ֤עַז אֶת־רוּת֙ וַ⁠תְּהִי־ל֣⁠וֹ לְ⁠אִשָּׁ֔ה	1	So Boaz took Ruth, and she became his wife	यी दुई वाक्यांशहरूको अर्थ दोस्रो वाक्यांश दोहिरिएको र पहिलो वाक्य विस्तारित भएको जत्तिकै मिल्दो छ । यो हिब्रू कविताको शैली हो । दुई वटा वाक्यांशहरूलाई यूएसटीमा जस्तै जोडेर राख्‍न सकिन्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-parallelism]])
252	RUT	4	13	u21g	grammar-connect-logic-result	וַ⁠יִּקַּ֨ח בֹּ֤עַז אֶת־רוּת֙	1	So Boaz took Ruth
253	RUT	4	13	gw77	figs-euphemism	וַ⁠יָּבֹ֖א אֵלֶ֑י⁠הָ	1	he went in to her
254	RUT	4	14	ab46	figs-explicit	הַ⁠נָּשִׁים֙	1	the women	यिनीहरू १ः१९ मा उल्लेख गरिएका स्‍त्रीहरू हुन् । आवश्यक परेमा यसलाई स्पष्ट पार्न सकिन्छ । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-explicit]])
255	RUT	4	14	ab47		בָּר֣וּךְ יְהוָ֔ה	1	Blessed be Yahweh
256	RUT	4	14	qj8v	figs-doublenegatives	לֹ֣א הִשְׁבִּ֥ית לָ֛⁠ךְ גֹּאֵ֖ל הַ⁠יּ֑וֹם	1	who has not left you today without a kinsman-redeemer
257	RUT	4	14	p8p3		וְ⁠יִקָּרֵ֥א שְׁמ֖⁠וֹ	1	May his name be renowned	यो नाओमीको नातीको प्रतिष्ठा र चरित्र असल होस् भन्‍ने स्‍त्रीहरूको इच्छा उल्लेख गर्ने एउटा आशिष्‌ हो । तपाईंको भाषामा भएको आशिष्‌ दिने शैली भए प्रयोग गर्नुहोस् ।
258	RUT	4	15	hz3e		לְ⁠מֵשִׁ֣יב נֶ֔פֶשׁ	1	a restorer of life
259	RUT	4	15	z5lw		וּ⁠לְ⁠כַלְכֵּ֖ל אֶת־שֵׂיבָתֵ֑⁠ךְ	1	and a nourisher of your old age	र तपाईं वृद्ध हुँदा उसले तपाईंको हेरचाह गर्ने छ
260	RUT	4	15	ab48	grammar-connect-logic-result	כִּ֣י	1	For	हामी यो जान्दछौँ किनभने पछि आउने कुरा (रूथले तिनलाई जन्माएकी) स्‍त्रीहरूले यो पात्रको बारे गरेका दृढ अगमवाणीको परिणाम हो भन्‍ने देखाउन संयोजक शब्द वा वाक्यांश प्रयोग गर्नुहोस् । यदि तपाईंको भाषामा कारण पहिले राख्‍न अर्थपूर्ण हुन्छ भने, यूएसटीको क्रमलाई अनुशरण गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/grammar-connect-logic-result]])
261	RUT	4	15	rpc3	figs-idiom	ט֣וֹבָה לָ֔⁠ךְ מִ⁠שִּׁבְעָ֖ה בָּנִֽים	1	better to you than seven sons
262	RUT	4	16	k1w4		וַ⁠תִּקַּ֨ח נָעֳמִ֤י אֶת־הַ⁠יֶּ֨לֶד֙	1	Naomi took the child	नाओमीले बालकलाई टिपिन् यसले नाओमीले बालकलाई समातेकी कुरालाई जनाउँछ । तिनले रूथबाट शत्रुतापूर्ण किसिमले लगेकोजस्तो नहोस् ।
263	RUT	4	16	ab49		וַ⁠תְּהִי־ל֖⁠וֹ לְ⁠אֹמֶֽנֶת׃	1	and became his nurse	र तिनको हेरचाह गरिन्
264	RUT	4	17	ab50		וַ⁠תִּקְרֶאנָה֩ ל֨⁠וֹ הַ⁠שְּׁכֵנ֥וֹת שֵׁם֙…וַ⁠תִּקְרֶ֤אנָֽה שְׁמ⁠וֹ֙ עוֹבֵ֔ד	1	So the neighbor women called out a name for him … And they called his name Obed.	पहिलो वाक्यांशले नयाँ घटनाको चिनारी दिन्छ र दोस्रोले घटनाको प्रतिवेदन दिन यसलाई दोहोर्‍याउँछ । यदि यो गोलमालपूर्ण हुन्छ भने दुई वटा वाक्यांशहरूलाई जोड्न सकिन्छ । त्यसैले छिमेकी स्‍त्रीहरूले ओबेद नाम राखे वा छिमेकका महिलाहरूले भने... र उनीहरू उनको नाम ओबेद राखे
265	RUT	4	17	fkf2		יֻלַּד־בֵּ֖ן לְ⁠נָעֳמִ֑י	1	A son has been born to Naomi	यो नाओमीको नै छोरा भएझैँ त्यो बालक नाओमी शारीरि छोरा होइन नाति थिए भन्‍ने बुझिएको थियो, तर उसले नाओमी र रूथ दुवैको परिवारको वंशलाई कायम राख्यो ।
266	RUT	4	17	ab51		ה֥וּא אֲבִי־יִשַׁ֖י	1	He was the father of Jesse	पछि, उनी यिशैका बुबा भए ओबेद, यिशै र दाऊदको जन्म बिच धेरै समय बितेको थियो भनी स्पष्ट पार्नु आवश्यक पर्न सक्छ ।
267	RUT	4	17	f9ha	figs-explicit	אֲבִ֥י דָוִֽד	1	the father of David	राजा दाऊदका बुा। तथापि राजा उल्लेख गरिएको छैन, यो दाऊद नै राजा दाऊद हुन्‌ भन्‍ने कुरा स्रोताहरूलाई स्पष्ट थियो । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-explicit]])
268	RUT	4	18	mzm1		תּוֹלְד֣וֹת פָּ֔רֶץ	1	the generations of Perez	हाम्रो घरानाको क्रमिक सन्तानहरू, फारेससँगै सुरु हुन्छ। फारेस यहूदाका छोरा हुन् भनी पहिले नै उल्लेख गरिएको हुनाले लेखकले फारेसबाट आउने पारिवारिक वंशको सूचीलाई निरन्तरता दिन्छन् । पद नाओमी रूथको कथाको अन्त्य थियो र ओबेद राजा दाऊदका हजुरबुबा हुनु कति महत्त्वपूर्ण थियो भन्‍ने देखाउँदै पद १८ ले एप्राताको घरानाको वंशवलीको सूची प्रस्तुत गर्दै अन्तिम खण्ड सुरु गर्छ । यो नयाँ खण्ड हो भन्‍ने देखाउने संयोजक शब्द प्रयोग गर्नुहोस् । यो पदले कथाको समयको भन्दा धेरै अघिको कुरो उल्लेख गर्छ भनी तपाईंले यसलाई अझ स्पष्ट पार्न सक्‍नुहुन्छ ।
269	RUT	4	19	rl3k	translate-names	וְ⁠חֶצְרוֹן֙…עַמִּֽינָדָֽב׃	1	Hezron … Amminadab	तपाईंको भाषामा स्वभाविक हुने यी नामहरूको स्वरूप प्रयोग गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/translate-names]])
270	RUT	4	22	abcd	figs-explicit	דָּוִֽד	1	David	राजा दाऊद। दाऊदको बारेको टिप्‍पणी ४ः१७ मा हेर्नु होला । (../04/17/f9ha). (हेर्नुहोस्: [[rc://ne/ta/man/translate/figs-explicit]])