12 KiB
સમજૂતી
અમુક ભાષાઓમાં એવી કેટલીક બાબતો કહેવાની રીતો હોય છે જે તે ભાષા માટે સ્વાભાવિક હોય છે પરંતુ જ્યારે અન્ય ભાષાઓમાં તેનું ભાષાંતર કરવામાં આવે ત્યારે તે વિચિત્ર લાગે છે. આનું એક કારણ એ છે કે કેટલીક બાબતો અંગે અમુક ભાષાઓ સ્પષ્ટપણે કહે છે જયારે અન્ય ભાષાઓ તેને ગર્ભિત માહિતી તરીકે રહેવા દે છે.
આ અનુવાદની સમસ્યા છે કારણ કે,
જો મુળ ભાષામાંની તમામ સ્પષ્ટ માહિતીને લક્ષ્ય ભાષામાં સ્પષ્ટ માહિતી તરીકે અનુવાદિત કરવામાં આવે, અને જો લક્ષ્ય ભાષા તે માહિતીને સ્પષ્ટ બનાવે નહીં તો તે ભાષાંતર પારકું, અકુદરતી અથવા કદાચ અવિવેકી પણ લાગી શકે છે.. તેના બદલે, આ પ્રકારની માહિતીને લક્ષ્ય ભાષામાં ગર્ભિત માહિતી તરીકે છોડી દેવી શ્રેષ્ઠ છે.
બાઈબલમાંના ઉદાહરણો
અને અબીમેલેખ બુરજ પાસે આવીને તેની સામે લડ્યો અને બુરજના દરવાજા પાસે તેને આગ લગાડવા ગયો. (ન્યાયાધીશો 9:52 ESV)
બાઈબલની હિબ્રુ ભાષામાં, વાક્યો વચ્ચે જોડાણ બતાવવા માટે "અને" જેવા જોડાણ સાથે મોટાભાગના વાક્યો શરૂ કરવા સામાન્ય છે. ગુજરાતીમાં, આવું કરવું સ્વાભાવિક નથી, તે ગુજરાતી વાચક માટે ખૂબ કંટાળાજનક છે, અને એવી છાપ ઊભી થાય છે કે લેખક અશિક્ષિત છે. અંગ્રેજીમાં, મોટા ભાગના કિસ્સાઓમાં ગર્ભિત વાક્યો વચ્ચે જોડાણનો વિચાર છોડી દેવો અને જોડાણનો સ્પષ્ટ અનુવાદ ન કરવો શ્રેષ્ઠ છે.
બાઈબલની હિબ્રુ ભાષામાં, એવું કહેવું સામાન્ય છે કે કંઈક આગથી બળી ગયું હતું. અંગ્રેજીમાં, આગનો વિચાર બળવાની ક્રિયામાં સામેલ છે, અને તેથી બંને વિચારોને સ્પષ્ટપણે જણાવવું અકુદરતી છે. આગના વિચારને ગર્ભિત છોડી દઈ કંઈક બળી ગયું તે કહેવું પૂરતું છે.
પરંતુ સુબેદારે જવાબ આપ્યો અને કહ્યું, "પ્રભુ, તમે મારી છત નીચે આવો તેને હું લાયક નથી" (માથ્થી 8:8a ULT)
બાઈબલની ભાષાઓમાં, બોલવાના બે ક્રિયાપદો સાથે direct speech રજૂ કરવી સામાન્ય હતી. એક ક્રિયાપદ ક્રિયા સૂચવે છે, અને બીજું વક્તાના શબ્દો રજૂ કરે છે. અંગ્રેજી બોલનારા આમ કરતા નથી, તેથી બે ક્રિયાપદોનો ઉપયોગ કરવો તે ખૂબ જ અકુદરતી અને ગૂંચવણભર્યું છે. અંગ્રેજી બોલનાર માટે ઉત્તર આપવો અને કહેવું બન્ને એક વિચારમાં શામેલ છે. અંગ્રેજીમાં બે ક્રિયાપદોનો ઉપયોગ માત્ર એકને બદલે બે અલગ-અલગ વ્યક્તવ્યો સૂચવે છે. તેથી અંગ્રેજીમાં, બોલવાની એક જ ક્રિયાપદનો ઉપયોગ કરવો વધુ સારું છે.
અનુવાદ માટેની વ્યૂહરચના
(1) જો લક્ષ્ય ભાષામાં મૂળ ભાષાની સ્પષ્ટ માહિતી કુદરતી લાગે, તો તેનો સ્પષ્ટ માહિતી તરીકે અનુવાદ કરો.
(2) જો સ્પષ્ટ માહિતી લક્ષ્ય ભાષામાં કુદરતી લાગતી નથી અથવા બિનજરૂરી અથવા ગૂંચવણભરી લાગે છે, તો સ્પષ્ટ માહિતી ગર્ભિત છોડી દો. જો વાચક આ માહિતી સંદર્ભની મદદથી સમજી શકે તો જ આ કરો. તમે વાચકને ફકરા વિશે પ્રશ્ન પૂછીને આ બાબત ચકાસી શકો છો.
લાગુ કરેલ અનુવાદ વ્યૂહરચનાનાં ઉદાહરણો
(1) જો મૂળ ભાષાની સ્પષ્ટ માહિતી લક્ષ્ય ભાષામાં કુદરતી લાગે, તો તેનો સ્પષ્ટ માહિતી તરીકે અનુવાદ કરો.
- આ વ્યૂહરચનાનો ઉપયોગ કરીને વિષયમાં કોઈ ફેરફાર થશે નહીં, તેથી અહીં કોઈ ઉદાહરણો આપવામાં આવ્યા નથી.
(2) જો સ્પષ્ટ માહિતી લક્ષ્ય ભાષામાં કુદરતી લાગતી નથી અથવા બિનજરૂરી અથવા ગૂંચવણભરી લાગે છે, તો સ્પષ્ટ માહિતી ગર્ભિત છોડી દો. જો વાચક આ માહિતી સંદર્ભની મદદથી સમજી શકે તો જ આ કરો. તમે વાચકને ફકરા વિશે પ્રશ્ન પૂછીને આ બાબત ચકાસી શકો છો.
અને અબીમેલેખ બુરજ પાસે આવીને તેની સામે લડ્યો અને બુરજના દરવાજા પાસે તેને આગ લગાડવા ગયો. (ન્યાયાધીશો 9:52 ESV)
અબીમેલેખ ટાવર પાસે આવ્યો અને તેની સામે લડ્યો, અને તે બુરજના દરવાજા પાસે તેને બાળી નાખવા. (અથવા) … તેને આગ લગાડવા માટે.ગયો
અંગ્રેજીમાં, તે સ્પષ્ટ છે કે આ કલમમાં દર્શાવેલ ક્રિયા "અને" સંયોજકનો ઉપયોગ કર્યા વિના અગાઉ કલમમાં દર્શાવેલ ક્રિયાને અનુસરે છે, તેથી તેનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો નથી. ઉપરાંત, "અગ્નિ વડે" શબ્દો છોડી દેવામાં આવ્યા હતા, કારણ કે આ માહિતી "બાળવું" શબ્દ દ્વારા ગર્ભિત રીતે જણાવવામાં આવી છે. "તેને બાળી નાખવું" નો વૈકલ્પિક અનુવાદ "તેને આગ લગાડવી" છે. અંગ્રેજીમાં “બર્ન” અને “ફાયર” બંનેનો ઉપયોગ કરવો સ્વાભાવિક નથી, તેથી અંગ્રેજી અનુવાદક તેમાંથી એક જ પસંદ કરશે. "દરવાજા કેવી રીતે બળી જશે?" એ પ્રશ્ન વાચકને પૂછવામાં આવે અને તેનો ઉત્તર તેઓ તે આગ દ્વારા છે, એમ આપે તો તેઓ ગર્ભિત માહિતી સમજી ગયા છે. અથવા, જો તમે બીજો વિકલ્પ પસંદ કર્યો હોય, તો તમે પૂછી શકો છો, "જે દરવાજામાં આગ લાગે છે તેનું શું થાય?" જો વાચકો જવાબ આપે, કે "તે બળે છે," તો તેઓ ગર્ભિત માહિતી સમજી ગયા છે.
પરંતુ સુબેદારે જવાબ આપ્યો અને કહ્યું, "પ્રભુ, તમે મારી છત નીચે પ્રવેશ કરો એ માટે હું લાયક નથી" (માથ્થી 8:8a ULT)
સુબેદારે જવાબ આપ્યો, "પ્રભુ, તમે મારી છત નીચે પ્રવેશ કરો એ માટે હું લાયક નથી"
અંગ્રેજીમાં, સુબેદારે બોલીને પ્રતિભાવ આપ્યો તે માહિતી "જવાબ આપ્યો" ક્રિયાપદમાં શામેલ છે, તેથી ક્રિયાપદ "કહ્યું" ગર્ભિત છોડી શકાય છે. તમે " સુબેદારે જવાબ કેવી રીતે આપ્યો?" પ્રશ્ન દ્ધારા વાચકો ગર્ભિત માહિતી સમજી ગયા કે કેમ તે તમે ચકાસી શકો છો. તેને બોલીને જવાબ આપ્યો એમ તેઓ જાણે છે, તો તેઓ ગર્ભિત માહિતી સમજી ગયા છે.
તેણે પોતાનું મોં ખોલ્યું અને તેઓને શીખવતા કહ્યું, (માથ્થી 5:2 ULT)
તેમને શીખવવાનું તેમણે શરૂ કર્યું, એમ કહીને, (અથવા) તેમણે તેમને શીખવ્યું, એમ કહીને,
અંગ્રેજીમાં, તે માહિતી શામેલ કરવી ખૂબ જ વિચિત્ર હશે કે જ્યારે ઈસુ બોલ્યા ત્યારે તેણે તેનું મોં ખોલ્યું. તે માહિતી "શીખવવામાં" અને "કહેવું" ક્રિયાપદોમાં સમાવિષ્ટ છે, આથી આ માહિતી ગર્ભત શે તે માટે તે શબ્દસમૂહને અવગણી શકાય. જો કે, "તેણે તેનું મોં ખોલ્યું" એ એક રૂઢિપ્રયોગ છે જે ભાષણની શરૂઆત સૂચવે છે, જેથી માહિતી શામેલ કરી શકાય, અથવા તેને ગર્ભિત પણ છોડી શકાય.